Hiệu ứng hào quang là gì? Tác động và ảnh hưởng của nó đến cuộc sống hàng ngày
Những ấn tượng ban đầu, đa phần đều ảnh hưởng và chi phối cách chúng ta nhận thức về con người, sự vật, sự việc. Điều này được xem là hiệu ứng hào quang. Đây là hiệu ứng phổ biến, thường xuất hiện và có tác động đến cuộc sống hằng ngày.
Hiệu ứng hào quang là gì?
Hiệu ứng hào quang (Halo Effect) được xem là một loại thiên kiến nhận thức. Nó xảy ra khi bạn tự động đưa ra những giả định hoặc đánh giá tích cực về một người hoặc một sự việc, dựa trên điều gì đó tích cực mà bạn nhận thấy. Trên thực tế, bạn biết rất ít về họ, những đánh giá tích cực mà bạn dành cho họ không dựa trên một phân tích khách quan, mà phụ thuộc vào ấn tượng ban đầu hoặc dựa trên những đặc điểm riêng lẻ của họ, từ đó quyết định cách bạn nhìn nhận và đánh giá về họ.
Hiệu ứng hào quang không phải là một hiệu ứng hiếm gặp. Bạn có thể vô tình trải nghiệm hiệu ứng hào quang mỗi ngày. Ví dụ, lần đầu tiên gặp một bạn cùng lớp, bạn rất ấn tượng về sự dịu dàng của bạn ấy, mặc dù không biết thêm bất cứ thông tin gì về đối tượng này, nhưng chính những đặc điểm thu hút ban đầu, có thể ảnh hưởng đến đánh giá của bạn đối với các phẩm chất không liên quan khác và cuối cùng từ phẩm chất dịu dàng, bạn nghĩ người bạn này cũng rất tốt bụng. Như vậy, hiệu ứng hào quang là thuật ngữ chỉ việc bạn dùng nhận thức về một phẩm chất này để đánh giá thiên vị về những phẩm chất khác.
Hiệu ứng hào quang tác động đến cuộc sống như thế nào?
Hiệu ứng hào quang có tác động đến cách chúng ta phản hồi và đưa ra phán đoán, và nó ảnh hưởng đến rất nhiều những khía cạnh khác nhau trong cuộc sống, như về cách chúng ta nhận định môi trường xung quanh, đưa ra quyết định mua hàng, hay thậm chí đánh giá những vấn đề sức khỏe,...
Phản hồi với môi trường xung quanh
Thông qua những ấn tượng ban đầu về sự vật, sự việc, hiệu ứng này cho phép bạn chú ý đến môi trường xung quanh và nhanh chóng đánh giá xem bạn có an toàn hay không.
Cụ thể, khi phát hiện bất cứ một đặc điểm bất thường nào của con người, sự vật, mặc dù bạn chưa có cơ sở nào để chắc chắn về mức độ nguy hiểm của những bất thường này, nhưng hiệu ứng hào quang vẫn sẽ ảnh hưởng đến cách nhìn nhận của bạn, từ đó hỗ trợ bạn đưa ra những quyết định nhằm bảo đảm sự an toàn.
Hiệu ứng này, cũng giúp ích cho bạn về mặt xã hội và cho phép bạn có thể ngầm hiểu về tình trạng của người khác để có cách phản hồi phù hợp. Ví dụ: Bạn có thể nhận thấy ai đó đang khóc, bạn sẽ cho rằng họ đang buồn và tìm cách an ủi họ.
Tác động của hiệu ứng hào quang trong lĩnh vực sức khỏe
Hiệu ứng hào quang không chỉ giới hạn ở cách chúng ta nhìn người khác. Nó cũng có thể đóng một vai trò trong cách chúng ta đánh giá những thứ như sản phẩm và thương hiệu.
Khi lựa chọn những thực phẩm dinh dưỡng, những thông tin bạn thấy trên bao bì có thể ảnh hưởng đến cách bạn đánh giá chất lượng tổng thể của sản phẩm đó thay vì dựa trên bảng công bố thành phần. Ví dụ: Khi một thanh granola thông thường được gắn nhãn là “thanh protein”, bạn có nhiều khả năng cho rằng thanh đó tốt cho sức khỏe, ngay cả khi thành phần dinh dưỡng của chúng ghi rằng, chúng có nhiều đường và calo.
Một ví dụ khác là thuật ngữ “hữu cơ”. Trong một nghiên cứu, cùng một loại thực phẩm, các nhà nghiên cứu đã thử dán hai nhãn dán khác nhau, một là thực phẩm hữu cơ, hai là thực phẩm thông thường. Kết quả, những người có nhãn hữu cơ có nhận thức tổng thể cao hơn về thực phẩm. Họ thích nó hơn, sẵn sàng trả nhiều tiền hơn và cho rằng nó tốt cho sức khỏe.
Ngoài ra, hiệu ứng hào quang cũng có thể ảnh hưởng đến cách người khác nhìn nhận sức khỏe của bạn. Nếu bạn ăn mặc chỉnh tề và trông thật tự tin, người khác có thể cho rằng bạn khỏe mạnh hoặc có sức khỏe tinh thần tốt. Trên thực tế, những điều này có thể không liên quan và không phải lúc nào mặc trang phục đẹp cũng đồng nghĩa với việc có một trạng thái sức khỏe tốt.
Tác động của hiệu ứng hào quang trong marketing
Những nhà tiếp thị đã tận dụng hiệu ứng hào quang để bán các sản phẩm và dịch vụ của mình. Cụ thể, mặc dù chúng ta hoàn toàn chưa trải nghiệm về sản phẩm hay dịch vụ, nhưng khi bắt gặp một quảng cáo có người nổi tiếng làm đại diện phát ngôn cho một sản phẩm nào đó, đánh giá tích cực của bạn về nhân vật này có thể “lan tỏa” sang cả nhận thức của bạn về chính sản phẩm mà họ đang quảng bá.
Mặt khác, thay vì mời người nổi tiếng làm đại diện, nhãn hàng cũng có cách tận dụng hiệu ứng hào quang dựa trên chất lượng sản phẩm. Họ tập trung phát triển một sản phẩm xuất sắc về mặt chất lượng và quảng bá nó đến mọi người. Khi đó, mọi người không chỉ đánh giá cao về sản phẩm này, mà tâm lý họ còn tự động có những nhìn nhận tích cực về các sản phẩm khác cùng thương hiệu.
Hiệu ứng hào quang có những tác động tiêu cực nào?
Hiệu ứng hào quang không phải lúc nào cũng mang đến những đánh giá tích cực, mà đôi khi gây ra những tác dụng ngược lại. Cụ thể, khi ấn tượng tiêu cực của bạn về ai đó hoặc điều gì đó ở một lĩnh vực này làm xuất hiện những suy nghĩ tiêu cực của bạn về họ ở những lĩnh vực khác. Gây ra những thành kiến, ánh nhìn tiêu cực không đáng có về một người hoặc một sự việc.
Hiệu ứng hào quang cũng khiến bạn đưa ra những quyết định quá nhanh chóng, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống và các mối quan hệ xung quanh.
Làm thế nào để kiểm soát hiệu ứng hào quang?
Với mức độ mà hiệu ứng hào quang tác động đến cuộc sống của chúng ta, thật khó để phân biệt được đâu là ý kiến thiên vị đâu là sự thật thực tế. Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể giảm bớt những ý kiến chủ quan thông qua những xem xét tổng quan về bối cảnh toàn diện, tham khảo ý kiến đánh giá của người khác về cùng một đối tượng, sự việc.
Việc tìm kiếm và tham khảo nhiều nguồn thông tin khác nhau, có thể giúp bạn kiểm soát tốt mức độ ảnh hưởng của hiệu ứng này. Một phương pháp khác để giảm tác động của hiệu ứng hào quang chính là dùng sự so sánh và đối chiếu. Thay vì đánh giá từng đối tượng dựa trên một đặc điểm riêng biệt, bạn có thể đối chiếu và cân nhắc đối tượng này với một đối tượng khác. Ví dụ, khi bạn đang tìm kiếm một sản phẩm dưỡng da, thay vì vội vàng mua dựa trên những đánh giá tích cực về người đại diện thương hiệu, bạn có thể xem xét kỹ các thông tin về thương hiệu, thuộc tính sản phẩm để đánh giá tổng quan về sản phẩm đó.
Song song đó, vì hiệu ứng hào quang đưa ra giả thuyết rằng mọi người nhanh chóng đánh giá người khác dựa trên ấn tượng đầu tiên, nên việc làm chậm quá trình suy nghĩ bằng cách kéo dài thời gian cân nhắc và đánh giá, có thể giúp ích trong một số trường hợp.
Xem thêm:
Xem thêm
Sản phẩm liên quan
