Viêm ruột già là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Viêm ruột già là tình trạng viêm ở đại tràng, nơi thức ăn được tiêu hóa trở thành phân. Các triệu chứng chính của bệnh là đau bụng và đại tiện không kiểm soát. Sụt cân, sốt và thiếu máu cũng có thể kèm theo. Thăm khám và điều trị sớm sẽ giúp bệnh nhân tránh được những biến chứng nghiêm trọng.

Những dấu hiệu và triệu chứng của viêm ruột già

Các triệu chứng của viêm ruột già có thể khác nhau, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng viêm và vị trí tổn thương. Các dấu hiệu và triệu chứng có thể bao gồm:

• Tiêu chảy, thường có máu hoặc mủ;
• Đau bụng;
• Đại tiện không kiểm soát;
• Sụt cân;
• Mệt mỏi;
• Sốt;

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh viêm ruột già

Biến chứng thường là kết quả của tình trạng viêm đại tràng mãn tính, kéo dài và nghiêm trọng. Chúng có thể bao gồm:

• Thủng ruột;
• Viêm đại tràng nhiễm độc;
• Ung thư ruột già;
• Tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác như viêm khớp, viêm đường mật xơ cứng nguyên phát…

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn hoặc người thân có bất kỳ triệu chứng viêm ruột già, hãy liên hệ ngay với bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.

Những ai có nguy cơ mắc phải viêm ruột già?

Bất cứ ai cũng có thể bị viêm ruột già, tỷ lệ mắc bệnh ở nam và nữ ngang bằng nhau. Ngoài ra, bệnh thường gặp ở người da trắng nhiều hơn.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải viêm ruột già

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ phát triển chứng viêm ruột già, bao gồm:

• Chủng tộc: Bạn có nguy cơ mắc viêm ruột già cao hơn nếu bạn là người da trắng, đặc biệt nếu bạn là người gốc Do Thái Ashkenazi.
• Di truyền: Bạn có nguy cơ cao hơn nếu có người thân, chẳng hạn như cha mẹ, anh chị em ruột hoặc con cái, mắc bệnh này.
• Các yếu tố khác, như căng thẳng và chế độ ăn uống của bạn có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh. 

Nguyên nhân chính xác của viêm ruột già vẫn chưa được biết. Một số nguyên nhân thường gặp có thể gây viêm ruột già bao gồm:

• Nhiễm trùng: Nhiễm trùng do vi khuẩn bao gồm Campylobacter jejuni, Escherichia coli, Salmonella, Shigella, Mycobacterium tuberculosis và Clostridium difficile gây ra viêm đại tràng giả mạc. Ký sinh trùng như Entamoeba histolytica và virus như Cytomegalovirus.
• Bệnh viêm ruột: Bao gồm bệnh Crohn (CD) và viêm loét đại tràng (UC).
• Viêm đại tràng vi thể: Tình trạng này là nguyên nhân tương đối phổ biến gây tiêu chảy mãn tính, đặc biệt là ở người cao tuổi.
• Viêm đại tràng thiếu máu cục bộ: Xảy ra khi lượng máu cung cấp cho ruột giảm xuống dưới mức cần thiết cho nhu cầu trao đổi chất của ruột già, dẫn đến loét niêm mạc đại tràng, viêm và xuất huyết.
• Viêm đại tràng do thuốc: Các loại thuốc như thuốc chống viêm không steroid, Aspirin, thuốc ức chế bơm proton, thuốc đối kháng thụ thể H, thuốc chẹn beta, Statin, thuốc ức chế miễn dịch, thuốc làm co mạch có thể gây viêm đại tràng.
• Viêm đại tràng do xạ trị: Tình trạng này có thể xảy ra do xạ trị vùng chậu đối với ung thư phụ khoa, tiết niệu và trực tràng.
• Thứ phát do rối loạn suy giảm miễn dịch.
• Viêm đại tràng do lao.

Những thói quen sinh hoạt giúp hạn chế diễn tiến của viêm ruột già

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ điều trị của bác sĩ.
• Tự theo dõi các triệu chứng, nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường cần liên hệ ngay với bác sĩ điều trị.

Chế độ dinh dưỡng:

• Chế độ ăn ít chất cứng: Chế độ ăn gồm thức ăn mềm dễ tiêu hóa khi các triệu chứng của bạn cấp tính hoặc nghiêm trọng. Chế độ ăn này hạn chế chất xơ và chất béo và nhấn mạnh vào các loại thực phẩm mềm, nấu chín kỹ.
• Chế độ ăn chống viêm: Để giữ tình trạng viêm mãn tính ở mức thấp, bác sĩ chăm sóc sức khỏe của bạn có thể khuyên bạn tránh các loại thực phẩm gây viêm cao, đặc biệt là thực phẩm chế biến sẵn và nhanh có nhiều đường và chất béo. Họ có thể gợi ý nhiều chất béo không bão hòa lành mạnh hơn để làm dịu tình trạng viêm, như dầu ô liu, quả bơ, các loại hạt và cá có dầu. Chế độ ăn Địa Trung Hải có tác dụng chống viêm tự nhiên.
• Chế độ ăn loại trừ: Bác sĩ có thể sẽ đề xuất chế độ ăn loại trừ để loại bỏ các loại thực phẩm gây ra các triệu chứng bùng phát.

Phòng ngừa viêm ruột già

Bạn có thể giảm khả năng bùng phát bằng cách xác định và tránh các tác nhân gây bệnh. Mẹo để tránh các tác nhân kích hoạt phổ biến bao gồm:

• Kiểm soát căng thẳng: Ngủ ít nhất bảy giờ mỗi đêm, tập thể dục thường xuyên và tìm những cách lành mạnh để giảm căng thẳng, chẳng hạn như thiền.
• Tránh các thực phẩm gây bùng phát: Việc tránh các sản phẩm từ sữa và thực phẩm giàu chất xơ có thể cải thiện tình trạng bệnh.
• Bạn nên ghi lại các yếu tố kích hoạt vào nhật ký để có thể nói lại với bác sĩ. Bác sĩ sẽ có cách tư vấn chiến lược phòng tránh và điều trị phù hợp.

Xem thêm: Viêm dạ dày ruột nên ăn gì và kiêng gì?

Phương pháp chẩn đoán và xét nghiệm viêm ruột già

Việc chẩn đoán ban đầu cho viêm ruột già bao gồm hỏi bệnh sử và khám thực thể đầy đủ, đánh giá các triệu chứng và đề nghị cận lâm sàng. Bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm để xác nhận chẩn đoán viêm ruột già:

• Xét nghiệm công thức máu toàn phần: Xét nghiệm để kiểm tra số lượng hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu.
• Xét nghiệm chức năng gan: Được thực hiện để sàng lọc bệnh viêm đường mật xơ cứng nguyên phát.
• Chụp MRI: Chụp MRI để phát hiện bệnh viêm đại tràng thiếu máu cục bộ.
• Chụp X quang hoặc CT bụng chậu: Dùng để đánh giá khả năng thủng ruột hoặc khi nghi ngờ có khối u chèn ép.
• Cấy phân: Cấy phân để xác định nguyên vi khuẩn gây bệnh.
• Nội soi đại trực tràng: Để quan sát toàn bộ đại tràng. Đánh giá các vết viêm loét. Trong trường hợp nghi ngờ bệnh ác tính có thể kết hợp sinh thiết để xác định chẩn đoán.

Điều trị viêm ruột già

Nội khoa

Điều trị tiêu chuẩn cho bệnh viêm ruột già phụ thuộc vào mức độ liên quan và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Việc điều trị nội khoa có thể bao gồm các thuốc sau:

• Corticosteroid: Bao gồm Prednisone và Budesonide, thường được dành riêng cho bệnh viêm loét đại tràng từ trung bình đến nặng và không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác. Corticosteroid ức chế hệ thống miễn dịch. Do tác dụng phụ nên chúng thường không được dùng lâu dài.
• Thuốc ức chế miễn dịch: Có thể đề nghị dùng thuốc ức chế miễn dịch để làm dịu hệ thống miễn dịch của bạn. Những loại thuốc này bao gồm Mercaptopurine, Azathioprine hoặc Methotrexate.
• Thuốc chống tiêu chảy: Đối với trường hợp tiêu chảy nặng, bác sĩ có thể chỉ định thêm Loperamid cho bạn.
• Thuốc kháng sinh: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh để điều trị nhiễm trùng.

Ngoại khoa

Những người mắc một số loại biến chứng của viêm ruột già, bao gồm thủng ruột, viêm đại tràng thiếu máu cục bộ và viêm đại tràng nhiễm độc, có thể cần phẫu thuật để điều trị các biến chứng. Phẫu thuật không phải lúc nào cũng chữa khỏi các tình trạng này, nhưng có thể cần thiết để cầm máu, sửa chữa lỗ thủng hoặc loại bỏ tắc nghẽn.