Phương pháp phòng ngừa lây truyền Streptococcus agalactiae từ mẹ sang con

Việc lây liên cầu khuẩn nhóm B từ mẹ sang con chủ yếu xảy ra trong quá trình sinh hoặc khi ối vỡ sớm. Hiện nay, việc sử dụng phác đồ điều trị kháng sinh dự phòng, dựa trên kết quả cấy vi khuẩn từ dịch âm đạo của phụ nữ mang thai trong khoảng 35 - 37 tuần thai kỳ, đã giảm đáng kể tỷ lệ nhiễm khuẩn và tử vong của trẻ sơ sinh do liên cầu khuẩn nhóm B và cụ thể là Streptococcus agalactiae.

Cơ chế gây bệnh của liên cầu khuẩn nhóm B

Streptococcus nhóm B (GBS), còn được biết đến với tên gọi Streptococcus agalactiae, là một loại vi khuẩn gram dương tồn tại ký sinh ở đường tiêu hóa và sinh dục. Tại Hoa Kỳ, GBS được xem là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây bệnh và tử vong ở trẻ sơ sinh do truyền nhiễm từ mẹ.

*Streptococcus agalactiae có thể lây nhiễm cho trẻ sơ sinh trong quá trình mang thai*

GBS thường được tìm thấy ở đường tiêu hóa và đường sinh dục của phụ nữ mà thường không gây ra bất kỳ triệu chứng bệnh nào ở những người mang vi khuẩn này. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, GBS có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng, đặc biệt là trong các tình huống khác biệt như ở người mang thai và trẻ sơ sinh.

Ở người bình thường, GBS có thể gây nhiễm khuẩn đường tiết niệu, nhưng thường không gây ra bất kỳ biểu hiện nào. Trong phụ nữ mang thai, GBS có thể trở nên đáng ngại khi chúng xâm nhập vào tử cung qua các tổn thương ở đường sinh dục, có thể gây viêm niêm mạc tử cung sau khi sinh.

Ở trẻ sơ sinh, vi khuẩn GBS có khả năng tổng hợp prostaglandin E2, gây ra viêm màng ối và nhiễm khuẩn sơ sinh sớm. Trẻ có thể nhiễm GBS từ mẹ trong quá trình chuyển dạ qua việc hít hoặc nuốt các chất lỏng như dịch ối, dịch âm đạo, hoặc qua các tổn thương da khi đi qua ống sinh. Các biểu hiện lâm sàng thường gặp ở trẻ sơ sinh bao gồm nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi, viêm não - màng não, viêm tủy xương, có thể dẫn đến tử vong hoặc để lại di chứng thần kinh nghiêm trọng.

Vì vậy, việc nhận biết và điều trị GBS đặc biệt quan trọng đối với phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh, nhằm ngăn chặn các biến chứng nghiêm trọng và giữ cho sức khỏe của cả mẹ và em bé.

Phương thức lây truyền Streptococcus agalactiae

Các nguồn lây truyền của nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B (GBS) vẫn là một vấn đề chưa được hiểu rõ đầy đủ. Mặc dù đã có nhiều nghiên cứu và nỗ lực nghiên cứu, nhưng vẫn còn nhiều bí ẩn về cách mà vi khuẩn này lây lan trong cộng đồng. Có những bằng chứng cho thấy việc lây nhiễm GBS có thể liên quan đến việc tiêu thụ hoặc chế biến thực phẩm bị nhiễm khuẩn một cách không đúng cách. Sự xuất hiện của GBS trong môi trường thực phẩm có thể là một nguyên nhân tiềm ẩn, khiến cho việc kiểm soát lây truyền của vi khuẩn này trở nên phức tạp hơn.

Ngoài ra, các nghiên cứu cũng đã ghi nhận rằng nhiễm trùng GBS có thể tồn tại ở các loài cá nước ngọt, đặc biệt là từ các trại nuôi cá. Sự hiện diện của GBS trong môi trường này có thể là một yếu tố đáng chú ý, đặc biệt đối với những người tiếp xúc thường xuyên với cá và sản phẩm cá.

Nhiễm trùng GBS xâm lấn có thể dẫn đến một loạt các biểu hiện bệnh, từ những triệu chứng nhẹ nhàng đến những tình trạng nghiêm trọng và đe dọa tính mạng. Các biểu hiện bệnh có thể bao gồm nhiễm trùng huyết, viêm màng não, viêm khớp nhiễm trùng, viêm nội tâm mạc nhiễm trùng, và trong những trường hợp nghiêm trọng nhất, có thể gây tử vong. Điều này làm cho việc nắm bắt và kiểm soát nhiễm trùng GBS trở thành một ưu tiên hàng đầu trong lĩnh vực y tế công cộng và quản lý sức khỏe.

Phòng ngừa lây truyền Streptococcus agalactiae từ mẹ sang con

Phương pháp phòng ngừa nhiễm Streptococcus agalactiae từ mẹ sang con phổ biến nhất hiện nay đó là sử dụng kháng sinh trong quá trình chuyển dạ, phương pháp này được Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) khuyến cáo áp dụng từ năm 2010. Các chỉ định cho việc tiêm kháng sinh dự phòng GBS bao gồm:

Tiền sử sinh con mắc bệnh GBS trước đó.
GBS được phát hiện trong mẫu dịch âm đạo hoặc nước tiểu trong thai kỳ hiện tại.
Kết quả sàng lọc GBS trong mẫu dịch âm đạo là dương tính ở tuần thai 35 - 37.
Tình trạng nhiễm GBS không rõ khi chuyển dạ, kèm theo một trong các triệu chứng sau: Chuyển dạ trước tuần thứ 37 hay vỡ ối ≥ 18 giờ hay nhiệt độ cơ thể ≥ 38°C.

Không có chỉ định tiêm kháng sinh dự phòng GBS trong các trường hợp sau:

Có dấu hiệu nhiễm GBS trong thai kỳ trước (trừ khi có chỉ định tiêm phòng trong thai kỳ hiện tại).
GBS được phát hiện trong mẫu dịch âm đạo hoặc nước tiểu trong thai kỳ trước (trừ khi có chỉ định tiêm phòng trong thai kỳ hiện tại).
Kết quả sàng lọc GBS trong mẫu dịch âm đạo là âm tính, kể cả có yếu tố nguy cơ chuyển dạ hay không.
Điều trị phẫu thuật mổ khi màng ối vẫn còn nguyên vẹn, bất kể tình trạng nhiễm GBS hay tuần thai.

Các loại kháng sinh dùng để phòng ngừa GBS trong quá trình chuyển dạ bao gồm penicillin là lựa chọn ưu tiên, có thể thay bằng ampicillin. Trong trường hợp sản phụ có phản ứng dị ứng nhẹ với penicillin, cefazolin có thể được sử dụng thay thế. Nếu có phản ứng dị ứng mạnh với penicillin, có thể thay thế bằng vancomycin hoặc clindamycin.

*Penicillin là lựa chọn ưu tiên để phòng ngừa GBS trong quá trình chuyển dạ*

Một số biện pháp phòng ngừa liên cầu khuẩn

Để ngăn chặn sự lây truyền của Streptococcus agalactiae, cộng đồng cần tuân thủ các biện pháp vệ sinh cá nhân, thực phẩm và môi trường sau:

Duy trì vệ sinh cá nhân, thực phẩm và môi trường sạch sẽ.
Rửa tay kỹ lưỡng và thường xuyên, đặc biệt sau khi tiếp xúc với các sản phẩm thủy sản hoặc nước bẩn.
Công nhân chế biến thủy sản hoặc nhân viên nhà hàng cần đeo bao tay khi tiếp xúc trực tiếp với sản phẩm thủy sản hoặc nước bẩn và tránh tiếp xúc bằng tay không.
Tránh tiếp xúc trực tiếp với cá hoặc sử dụng các khăn vải từ các gian hàng chợ khi mua cá. Nếu cần tiếp xúc với sản phẩm thủy sản tươi sống, rửa tay ngay với dung dịch xà phòng và nước sạch.
Đeo bao tay và rửa tay thật sạch nhất là sau khi chế biến các sản phẩm thủy sản tại nhà.
Tránh ăn các món ăn sashimi từ cá nước ngọt hoặc sản phẩm thủy sản chưa được nấu chín. Khi ăn lẩu hoặc cháo có chứa các sản phẩm thủy sản, đảm bảo rằng thực phẩm được nấu chín đều, để đảm bảo rằng nhiệt độ tất cả các phần của thực phẩm đạt 75°C trong ít nhất 15 giây để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh.
Tránh tiếp xúc trực tiếp với sản phẩm thủy sản khi có vết thương ở tay. Nếu có vết thương trong quá trình chế biến thủy sản, vết thương cần được làm sạch ngay lập tức và băng bó chống thấm nước. Cần tìm kiếm lời khuyên y tế ngay lập tức nếu phát hiện vết thương bị nhiễm khuẩn.

*Rửa tay kỹ lưỡng và thường xuyên, đặc biệt sau khi tiếp xúc với các sản phẩm thủy sản hoặc nước bẩn*

Streptococcus agalactiae là một loại liên cầu khuẩn có thể gây nguy hiểm cho trẻ sơ sinh khi chúng được lây nhiễm từ mẹ trong quá trình thai kỳ. Do đó, việc thực hiện các xét nghiệm để phát hiện sớm vi khuẩn này là cực kỳ quan trọng để giúp bác sĩ điều trị hiệu quả.

Xem thêm: