Bướu cổ gây lồi mắt có thể bị mù vĩnh viễn hay không? Làm thế nào để điều trị?

Nhiều người vẫn nghĩ rằng lồi mắt chỉ là ảnh hưởng bởi căn bệnh bướu cổ, nếu chữa trị khỏi bệnh bướu tuyến giáp thì mắt sẽ không còn lồi nữa. Thế nhưng sự thật là bướu cổ gây lồi mắt chỉ là một trong các biểu hiện dễ nhận biết nhất của căn bệnh tuyến giáp, thường được gọi với tên khác là “Bệnh mắt Basedow”.

Các tổn thương về mắt thường gặp khi mắc bệnh bướu tuyến giáp

Khi mắc bệnh bướu cổ, người bệnh còn phải chịu ảnh hưởng về mắt qua các tổn thương thường gặp sau đây:

Chứng lồi mắt

Sự phù nề của các cấu tạo trong hốc mắt sẽ đẩy nhãn cầu nhô ra gây ra triệu chứng lồi mắt. Độ lồi từ 18 – 20mm là mức độ nhẹ (tương ứng cấp độ 1 và 2), từ 21 – 23mm là mức độ trung bình (tương ứng cấp độ 3), từ 24mm trở lên là mức độ nặng (cấp độ 4,5 và 6) và có sự chênh lệch giữa độ lồi 2 mắt.

Lồi mắt nặng làm cho mi nhắm không kín khi ngủcó thể dẫn tới biến chứng viêm loét giác mạc, có trường hợp phải khoét bỏ mắt.

Tình trạng lồi mắt do tăng nhãn áp xảy ra với các bệnh nhân mắc bệnh bướu tuyến giáp.

Co rút mi

Thường thấy rõ ở phần mi trên, thông thường mi trên cách đỉnh điểm của giác mạc khoảng 2mm. Khi gặp triệu chứng co rút mi có thể xảy ra ở cấp độ 2 hoặc nặng hơn nếu khoảng cách giữa bờ mi và đỉnh giác mạc càng xa.

Mi càng co rút làm cho người khác có cảm giác người bệnh bị lồi nặng hơn. Hơn nữa khi bị co rút, lúc ngủ mi sẽ bị hở, lộ giác mạc dẫn tới cảm giác cộm, khô và chảy nước mắt kèm theo cảm giác sợ ánh sáng.

Tăng nhãn áp

Sự phù nề của các cấu tạo trong hốc mắt sẽ ép nhãn cầu từ phía sau. Lực ép càng cao sẽ gây tăng nhãn áp. Lâu ngày sẽ dẫn tới tổn hại thị lực.

Giảm thị lực

Các cơ nhãn mắt khi bị phì đại sẽ gây chèn ép dây thần kinh thị giác trong hốc mắt, cũng là nguyên nhân gây giảm thị lực hay gặp liên quan đến các bệnh bướu tuyến giáp. Giảm thị lực còn xảy ra khi bị tăng nhãn áp quá lâu.

Bị lác hoặc nhìn đôi

Khi các cơ vận nhãn bị viêm, phì đại dần dần sẽ dẫn đến bị xơ hóa. Do mức độ tổn thương khác nhau nên sẽ có chứng nhìn đôi vào lúc đầu, về sau càng nặng hơn sẽ trở nên lác.

Gặp nhiều nhất là tình trạng lác xuống dưới và lác nhìn vào trong do cơ vận nhãn bị phì đại.
Để chẩn đoán và biết chính xác mức độ phì đại của từng cơ, cách tốt nhất là dựa vào phim chụp cắt lớp vi tính (CT).

Bướu cổ gây lồi mắt có thể bị mù vĩnh viễn hay không?

Biểu hiện lồi mắt do bướu cổ xảy ra phổ biến ở cả 2 mắt, một bên bị lồi rõ rệt hơn bên còn lại. Đôi lúc vẫn có trường hợp chỉ bị lồi một bên nhưng rất hiếm.

Bướu cổ gây lồi mắt (bệnh Basedow) đi kèm nhiều hệ lụy gây nguy cơ mù lòa vĩnh viễn.

Cảm giác khó chịu mà người bệnh phải trải qua khi đi kèm chứng lồi mắt đó là thường xuyên khô và chảy nước mắt, chói mắt, cảm giác như trong mắt có bụi hoặc có gì đó gây cộm, thậm chí nóng rát. Trường hợp nặng bệnh nhân có thể bị loét giác mạc gây mù lòa vĩnh viễn.

Người có triệu chứng lồi mắt khi mắc bệnh bướu cổ thường nhìn chăm chú vào một vật, ít chớp mắt và khi ngủ mắt không nhắm kín. Trong điều trị, các bác sĩ thường sử dụng bảng phân loại Werner của Hiệp hội tuyến giáp Hoa Kỳ với 6 mức độ:

• Độ 1 và 2: Mức độ nhẹ.
• Độ 3: Mức độ trung bình.
• Độ 4, 5 và 6: Mức độ nặng, khả năng gây mù cao.

Tuy nhiên đối với vài trường hợp khó khăn trong chẩn đoán và phân loại mức độ, bác sĩ thường đo thủ công bằng cách sử dụng thước đo độ lồi mắt Hertel. Người Việt Nam thường có mức độ lồi khác nhau theo các dân tộc khác nhau, độ lồi bình thường trung bình khoảng 12 mm, sẽ tăng lên nếu bệnh nhân mắc bệnh bướu cổ gây lồi mắt (Basedow).

Làm thế nào để điều trị tình trạng lồi mắt do bướu cổ?

Có nhiều trường hợp tình trạng lồi mắt sẽ được cải thiện song song với tiến triển của bệnh. Khoảng 30% bệnh nhân lồi mắt ở mức độ nhẹ và vừa được hồi phục sau hi phẫu thuật. 3 phương pháp điều trị phổ biến chứng lồi mắt gồm: Phẫu thuật, xạ trị, sử dụng thuốc Corticoides liều cao.

Phương thức điều trị chứng lồi mắt sẽ phụ thuộc vào cấp độ lồi của người bệnh.

Tùy thuộc vào cấp độ lồi mắt mà có cách điều trị tương ứng, cụ thể nếu lồi mắt ở mức độ 1 sẽ không cần phải điều trị, từ cấp độ 2 trở đi sẽ có các hướng điều trị như sau:

Lồi mắt cấp độ 2 có 3 hướng để khắc phục gồm:

• Đeo kính tối màu bảo vệ mắt.
• Nhỏ hoặc tra các loại Pomade nước mắt nhân tạo để tránh biến chứng khô giác mạc.
• Nhỏ một loại thuốc nước đặc biệt theo chỉ định của bác sĩ nhãn khoa để làm giảm mức độ cường cơ vận nhãn.

Lồi mắt từ cấp độ 3 đến cấp độ 6 thường quá trình điều trị sẽ phức tạp hơn rất nhiều và không phải lúc nào cơ thể cũng đáp ứng tốt thuốc.

• Sử dụng thuốc Corticoides liều cao trong 5 - 7 tuần. Cần theo dõi sát tình hình tiếp nhận thuốc của cơ thể. Biến chứng thường gặp sẽ gây viêm loét dạ dày, loét tiêu hóa hoặc cơ thể bị phù nề do giữ nước.
• Hình thức xạ trị: Phương pháp chỉ có hiệu quả khi điều trị chứng lồi mắt trong giai đoạn đầu. Sẽ không có tác dụng trong giai đoạn sẹo đã hình thành phía sau hốc mắt.

Điều trị bằng phẫu thuật: Sử dụng cho các tình huống không thể xạ trị và sử dụng thuốc Corticoides, gồm 4 cách sau:

• Phẫu thuật chỉnh hình giảm độ co rút của nhãn mắt.
• Khâu cò mí mắt có tác dụng làm giảm độ hở mi mắt.
• Phẫu thuật tạo hình sau giải áp hốc mắt.
• Phẫu thuật làm giải áp hốc mắt khi lồi mắt ác tính có tổn thương thần kinh thị giác gây giảm và mất thị lực hoặc do yêu cầu thẩm mỹ.

Bướu cổ gây lồi mắt thực chất có khả năng gây mù vĩnh viễn nếu mắt có dấu hiệu lở loét, khô giác mạc mà không được chữa trị kịp thời. Về các phương án điều trị thì tại Việt Nam chứng lồi mắt trong bệnh Basedow mới nhận được sự chú ý trong các năm gần đây. Cho đến hiện tại vẫn chưa có cơ sở y tế nào chuyên về chữa trị. Các phẫu thuật được thực hiện chủ yếu bởi các bác sĩ nhãn khoa và tạo hình.

Kim Ngân

Nguồn tham khảo: Tổng hợp