Tắc mạch ối (Thuyên tắc ối): Biến chứng sản khoa nguy hiểm

Tắc mạch ối hay còn gọi là thuyên tắc nước ối là một tình trạng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng xảy ra khi nước ối - chất lỏng bao quanh em bé trong tử cung khi mang thai - hoặc vật chất của thai nhi, chẳng hạn như tế bào thai, đi vào máu của mẹ. Thuyên tắc nước ối rất có thể xảy ra trong khi sinh hoặc trong thời kỳ hậu sản.

Những dấu hiệu và triệu chứng của tắc mạch ối

Thuyên tắc nước ối có thể phát triển đột ngột và nhanh chóng. Các dấu hiệu và triệu chứng có thể bao gồm:

Khó thở đột ngột;
Chất lỏng có trong phổi (phù phổi);
Huyết áp thấp đột ngột;
Tim đột ngột không thể bơm máu hiệu quả (trụy tim mạch);
Các vấn đề đe dọa tính mạng về đông máu (rối loạn đông máu nội mạch lan tỏa);
Chảy máu từ tử cung, vết mổ lấy thai hoặc các vị trí tiêm tĩnh mạch (IV);
Tình trạng tinh thần thay đổi, chẳng hạn như lo lắng, trầm cảm;
Ớn lạnh;
Nhịp tim nhanh hoặc rối loạn nhịp tim;
Suy thai, chẳng hạn như nhịp tim chậm hoặc các bất thường về nhịp tim khác của thai nhi;
Co giật;
Mất ý thức.

Tác động của tắc mạch ối đối với sức khỏe

AFE có thể gây tử vong, đặc biệt là trong giai đoạn đầu. Hầu hết các trường hợp tử vong do AFE xảy ra do những nguyên nhân sau: Ngừng tim đột ngột, mất máu quá nhiều, suy hô hấp cấp tính, suy đa cơ quan.

Theo AFE Foundation, trong khoảng 50% trường hợp, phụ nữ chết trong vòng 1 giờ sau khi các triệu chứng bắt đầu.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh tắc mạch ối

Thuyên tắc nước ối có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng cho mẹ và con, bao gồm:

Chấn thương sọ não: Oxy trong máu thấp có thể gây tổn thương thần kinh vĩnh viễn, nghiêm trọng hoặc chết não.
Thời gian nằm viện kéo dài: Những phụ nữ sống sót sau khi bị thuyên tắc nước ối thường phải điều trị tại phòng chăm sóc đặc biệt và - tùy thuộc vào mức độ biến chứng của họ - có thể phải nằm viện hàng tuần hoặc hàng tháng.
Sản phụ tử vong: Số phụ nữ chết vì thuyên tắc ối (tỷ lệ tử vong) rất cao. Các con số khác nhau, nhưng có tới 20% trường hợp tử vong mẹ ở các nước phát triển có thể do thuyên tắc nước ối.
Tử vong trẻ sơ sinh: Thai nhi có nguy cơ bị chấn thương sọ não hoặc tử vong. Việc đánh giá và sinh con kịp thời giúp cải thiện khả năng sống sót.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Những ai có nguy cơ mắc phải tắc mạch ối?

Phụ nữ lớn tuổi mang thai có nguy cơ cao bị tắc mạch ối.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải tắc mạch ối

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc tắc mạch ối, bao gồm:

Người mẹ có tuổi cao: Nếu 35 tuổi trở lên vào thời điểm sinh con, tăng nguy cơ thuyên tắc nước ối.
Các vấn đề về nhau thai: Những bất thường ở nhau thai - cấu trúc phát triển trong tử cung khi mang thai - có thể làm tăng nguy cơ thuyên tắc nước ối. Các bất thường có thể bao gồm nhau thai che phủ một phần hoặc toàn bộ cổ tử cung (nhau bong non) hoặc nhau thai bong ra khỏi thành trong của tử cung trước khi sinh (nhau bong non). Những điều kiện này có thể phá vỡ các rào cản vật lý giữa người mẹ và thai nhi.
Tiền sản giật: Huyết áp cao và dư thừa protein trong nước tiểu sau 20 tuần của thai kỳ (tiền sản giật) có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Chuyển dạ gây ra về mặt y học: Nghiên cứu hạn chế cho thấy rằng một số phương pháp khởi phát chuyển dạ có liên quan đến tăng nguy cơ thuyên tắc nước ối. Tuy nhiên, nghiên cứu về mối liên kết này còn mâu thuẫn.
Sinh mổ, sinh bằng kẹp hoặc hút chân không có thể làm tăng nguy cơ thuyên tắc nước ối: Những thủ tục này có thể phá vỡ các rào cản vật lý giữa mẹ và con. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu các ca sinh mổ có phải là yếu tố nguy cơ thực sự đối với thuyên tắc nước ối hay không vì chúng được sử dụng sau khi tình trạng bệnh phát triển để đảm bảo một ca sinh nở nhanh chóng.
Polyhydramnios: Có quá nhiều nước ối xung quanh em bé có thể khiến bạn có nguy cơ bị thuyên tắc nước ối.

Nguyên nhân dẫn đến tắc mạch ối

Thuyên tắc nước ối xảy ra khi nước ối hoặc vật chất của thai nhi đi vào máu của mẹ. Nguyên nhân có thể là do hàng rào nhau thai bị đứt, chẳng hạn như do chấn thương.

Khi sự phân hủy này xảy ra, hệ thống miễn dịch phản ứng bằng cách giải phóng các sản phẩm gây ra phản ứng viêm, kích hoạt quá trình đông máu bất thường trong phổi và mạch máu của người mẹ.

Điều này có thể dẫn đến một rối loạn đông máu nghiêm trọng được gọi là đông máu nội mạch lan tỏa.

Tuy nhiên, trường hợp thuyên tắc nước ối rất hiếm - và có khả năng một số nước ối thường đi vào máu của mẹ trong khi sinh mà không gây ra vấn đề gì. Không rõ tại sao ở một số bà mẹ điều này lại dẫn đến thuyên tắc nước ối.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của tắc mạch ối

Chế độ sinh hoạt:

Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị.
Duy trì lối sống tích cực, hạn chế sự căng thẳng.
Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.
Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.
Bệnh nhân cần lạc quan. Tâm lý có ảnh hưởng rất lớn đến điều trị, hãy nói chuyện với những người đáng tin cậy, chia sẻ với những thành viên trong gia đình, nuôi thú cưng hay đơn giản là đọc sách, làm bất cứ thứ gì khiến bạn thấy thoải mái.

Chế độ dinh dưỡng:

Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng.

Phương pháp phòng ngừa tắc mạch ối hiệu quả

Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:

Khám thai định kỳ.
Lưu ý các dấu hiệu bất thường trong quá trình mang thai để phát hiện kịp thời và điều trị hiệu quả.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán tắc mạch ối

Chẩn đoán lâm sàng dựa trên sự hiện diện của các phát hiện lâm sàng đặc trưng và loại trừ các nguyên nhân tiềm ẩn khác của những phát hiện này.

Chẩn đoán nên được nghi ngờ ở phụ nữ mang thai hoặc mới sinh bị trụy tim mạch đột ngột, khó thở và thiếu oxy nghiêm trọng, và/hoặc co giật, đặc biệt khi theo sau là rối loạn đông máu lan tỏa nội mạch (DIC).

Các trường hợp không điển hình, chiếm khoảng 1/4 tổng số các trường hợp, có thể chỉ có suy hô hấp cấp và hạ huyết áp.

Các xét nghiệm máu, bao gồm các xét nghiệm đánh giá đông máu, men tim, chất điện giải và nhóm máu, cũng như công thức máu toàn bộ (CBC).

Điện tâm đồ (ECG hoặc EKG) để đánh giá nhịp tim.

Đo oxy xung để kiểm tra lượng oxy trong máu.

Chụp X-quang ngực để tìm chất lỏng xung quanh tim.

Siêu âm tim để đánh giá chức năng tim.

Phương pháp điều trị tắc mạch ối hiệu quả

Thuyên tắc nước ối cần được điều trị nhanh chóng để giải quyết tình trạng oxy trong máu thấp và huyết áp thấp.

Các phương pháp điều trị khẩn cấp có thể bao gồm:

Cung cấp oxy.
Thuốc để cải thiện và hỗ trợ chức năng tim, giảm áp lực do chất lỏng đi vào tim và phổi.
Truyền máu: Nếu xuất huyết không kiểm soát được, cần truyền máu, các sản phẩm máu và chất lỏng thay thế.
Nếu bị thuyên tắc nước ối trước khi sinh con, cần lên kế hoạch sinh con an toàn càng sớm càng tốt.