Tìm hiểu về bách bộ: Bách bộ có tác dụng gì?

Bách bộ còn có nhiều tên gọi khác như dây ba mươi, bà phụ thảo, bách nãi, dã thiên môn đông, vương phú, thấu dược, đẹt ác, bà tế, bách điều căn, bà luật hương, man mách bộ, bách bộ thảo, cửu trùng căn, cửu thập cửu diều căn,... Để biết rõ bách bộ có tác dụng gì, mời bạn đọc theo dõi bài viết dưới đây.

Tìm hiểu về cây bách bộ

Cây bách bộ (Stemona tuberosa) là một loại cây dây leo thuộc họ Stemonaceae. Đây là một loại cây có thân nhỏ, nhẵn, quấn, và có thể dài khoảng 10cm. Lá của cây bách bộ mọc đối, đôi khi thuôn dài thân nổi rõ trên mặt lá, có 10 - 12 gân phụ chạy dọc từ cuống lá đến ngọn lá.

Cụm hoa của cây bách bộ nảy mọc ở kẽ lá, có cuống dài khoảng 2 - 4cm và bao gồm 1 - 2 bông hoa to màu vàng hoặc màu đỏ. Bao hoa bách bộ gồm 4 phần, 4 nhụy giống nhau và chỉ nhị ngắn. Bầu hoa của cây có hình nón, và quả nặng chứa 4 hạt. Cây ra hoa vào mùa hè.

Rễ của cây bách bộ là loại rễ chùm, có nhiều củ gần đến 30 củ hoặc nhiều hơn. Do có nhiều củ nên cây bách bộ còn được gọi là "dây ba mươi". Loài cây này phát triển hoang dã và có thể được tìm thấy ở nhiều vùng đồi núi.

Rễ củ của cây bách bộ khô có hình con thoi dài khoảng 6 - 12cm, đường kính khoảng 0,5 - 1,5cm, đầu trên hơi phình to và đầu dưới thuôn nhỏ dần. Rễ có vết nhăn teo và rãnh dọc sâu bên ngoài, có màu vàng trắng hoặc xám vàng. Chất củ cứng giòn chắc, ít ngọt và đắng nhiều, có mùi thơm ngát. Vỏ ngoài của rễ củ có màu đỏ hoặc nâu sẫm là tốt.

Cây bách bộ đã được sử dụng trong y học truyền thống, đặc biệt trong Đông y, với bộ phận dùng làm thuốc chính là phần rễ củ nhiều năm. Rễ củ thu hoạch vào đầu đông hàng năm hoặc vào đầu xuân, trước khi chồi cây phát triển. Sau khi thu hoạch, rễ củ được rửa sạch và phơi khô để sử dụng.

Các thành phần hóa học chính trong rễ củ cây bách bộ bao gồm Stemonine, Isostemonidine, Tubersostemonine, Hodorine, Protostemonine, Sessilistemonine và một số loại alkaloid khác chưa rõ cấu trúc. Những thành phần này có tác dụng trong y học và có tiềm năng ứng dụng trong điều trị các bệnh và triệu chứng khác nhau.

Bách bộ có tác dụng gì? Tác dụng theo dược lý hiện đại và y học cổ truyền

Bách bộ có tác dụng gì? Cây bách bộ có nhiều tác dụng có lợi trong y học hiện đại và y học cổ truyền. Dưới đây là một số tác dụng của cây bách bộ theo dược lý hiện đại và y học cổ truyền:

Theo dược lý hiện đại

• Tác dụng kháng vi trùng: Rễ cây bách bộ có khả năng kháng khuẩn đối với nhiều loại vi khuẩn gây bệnh như Streptococcus pneumoniae, Hemolytic Streptococcus, Neisseria Meningitidis và Staphylococcus aureus.
• Tác dụng diệt ký sinh trùng: Nước sắc hoặc dung dịch cồn từ rễ cây bách bộ có tác dụng diệt ký sinh trùng như chấy rận, bọ chét, ấu trùng ruồi, muỗi, rệp...
• Tác động trên hệ hô hấp: Nước sắc rễ cây bách bộ có tác dụng giảm ho do chích Iod ở mèo. Cây bách bộ có tác dụng làm giảm hưng phấn ở trung khu hô hấp của động vật, qua đó giúp giảm ho do ức chế phản xạ ho.
• Dùng trong bệnh nhiễm khuẩn: Rễ cây bách bộ được sử dụng trong điều trị ho, và có thể giúp giảm ho ở 85% bệnh nhân. Ngoài ra, nó cũng đã được thử nghiệm trong việc điều trị lao hạch với kết quả khả quan.
• Tác dụng trị giun và diệt côn trùng: Cây bách bộ có khả năng diệt giun và tê liệt côn trùng như rận, giun sán, và côn trùng khác.
• Tác dụng kháng khuẩn: Rễ cây bách bộ có tác dụng diệt vi khuẩn ở ruột già và kháng vi khuẩn của bệnh lỵ và bệnh phó thương hàn.

Theo y học cổ truyền

• Theo y học cổ truyền, cây bách bộ có vị ngọt đắng, tính hơi ôn và đi vào kinh Phế. Nó được sử dụng để nhuận phế, chỉ khái và sát trùng. Cây bách bộ được dùng trong điều trị ho do hư lao, lao phổi, viêm phế quản mạn tính, ho gà, giun đũa và giun kim.
• Liều thuốc thường dùng là từ 4 - 20g, ngứa ngoài da, dùng ngoài tùy ý. Cây bách bộ được sử dụng sống để điều trị ghẻ lở, giun sán và sử dụng chín để điều trị ho hàn, ho lao.

Lưu ý: Vị thuốc bách bộ dễ làm tổn thương vị, có tính hoạt trường, vì vậy không nên sử dụng cho những người có tỳ hư và tiêu chảy. Trước khi sử dụng cây bách bộ để điều trị bất kỳ vấn đề sức khỏe nào, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế.

Một số tác dụng của cao bách bộ

Cao bách bộ là một loại thuốc được bào chế từ cây bách bộ và các cây dược liệu khác, có tác dụng rất tốt trong việc điều trị các bệnh về đường hô hấp. Vì vậy, nó là một vị thuốc nổi tiếng và chuyên dùng để đặc trị các bệnh như viêm họng mạn tính, viêm phế quản mạn tính, hen suyễn, các chứng ho lâu ngày không khỏi, ho gà, ho do cảm lạnh và hỗ trợ điều trị bệnh viêm mũi dị ứng, viêm đa khớp.

Cao bách bộ hiện nay được bào chế thành nhiều các sản phẩm giúp giảm triệu chứng viêm họng, làm dịu cơn ho kéo dài và giúp giảm tình trạng hen suyễn, giúp cải thiện chất lượng hô hấp và giảm các cơn ho liên quan đến viêm mũi dị ứng. Nổi bật nhất là Siro ho Bách Bộ Tất Thành. Siro ho với các thành phần từ tự nhiên, như tang bạch bì, xuyên bối mẫu, kinh giới, thiên môn đông, bách bộ,... sẽ giúp giảm đau rát họng, ngứa cổ, khản tiếng, bổ phế giảm ho do cảm lạnh hoặc thay đổi thời tiết.

Không chỉ thế, bách bộ còn có khả năng hỗ trợ điều trị viêm phế quản mạn tính, giúp giảm tình trạng viêm đa khớp, và cải thiện sức khỏe tổng thể.

Cao bách bộ không chỉ giúp giảm triệu chứng mà còn có tác dụng ngăn ngừa tái phát bệnh, giúp người dùng cảm thấy thoải mái và khỏe mạnh. Điều quan trọng là đảm bảo sử dụng cao bách bộ đúng liều và theo hướng dẫn của chuyên gia y tế để đạt được hiệu quả tốt nhất và tránh tác dụng phụ không mong muốn.

Tuy nhiên, trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, đặc biệt là trong trường hợp bệnh nặng hoặc có các triệu chứng bất thường, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để được tư vấn và chẩn đoán đúng cách.