Lập kế hoạch chăm sóc người bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là một căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, thường xuất hiện vào mùa mưa và có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng nếu không được chăm sóc đúng cách. Việc lập kế hoạch chăm sóc người bệnh sốt xuất huyết không chỉ giúp nâng cao hiệu quả điều trị mà còn góp phần giảm thiểu rủi ro biến chứng.

Sinh lý bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết Dengue là bệnh truyền nhiễm do virus Dengue gây ra, lây truyền qua muỗi Aedes, thường bùng phát mạnh vào mùa mưa. Bệnh có cơ chế sinh lý bệnh lý đặc trưng gồm:

• Thất thoát huyết tương: Do tăng tính thấm của thành mạch, huyết tương thoát ra ngoài gây cô đặc máu. Nếu nghiêm trọng, tình trạng này có thể dẫn đến sốc giảm thể tích, gây nguy hiểm đến tính mạng.
• Rối loạn đông máu: Bệnh gây rối loạn hệ thống đông máu, làm tăng nguy cơ xuất huyết ở nhiều cơ quan.

Triệu chứng lâm sàng bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết Dengue có thể phân chia thành 3 mức độ, mỗi mức độ có các biểu hiện lâm sàng và nguy cơ biến chứng khác nhau:

Sốt xuất huyết Dengue

Triệu chứng chính là sốt cao đột ngột và liên tục từ ngày 2 đến ngày 7, kèm theo ít nhất 2 trong số các biểu hiện sau:

• Xuất huyết nhẹ: Chấm xuất huyết dưới da, nghiệm pháp dây thắt dương tính, chảy máu cam, chảy máu chân răng.
• Các triệu chứng toàn thân: Chán ăn, nhức đầu, buồn nôn.
• Phát ban, xung huyết da: Da trở nên đỏ và nổi mẩn, xuất hiện các vùng phát ban.

Triệu chứng cận lâm sàng:

• Số lượng tiểu cầu có thể giảm nhẹ hoặc vẫn bình thường.
• Chỉ số Hematocrit có thể tăng nhẹ hoặc ở mức bình thường.
• Số lượng bạch cầu giảm.

Sốt xuất huyết Dengue có dấu hiệu cảnh báo

Bên cạnh các dấu hiệu trên bệnh nhân có thể xuất hiện thêm các dấu hiệu như:

• Thay đổi tri giác: Lừ đừ, li bì, vật vã.
• Đau bụng: Đặc biệt đau khi ấn vùng gan hoặc bụng.
• Gan to: Gan có thể to hơn 2cm so với bình thường.
• Nôn nhiều.
• Xuất huyết niêm mạc: Chảy máu từ các niêm mạc như mũi, miệng hoặc xuất hiện máu trong phân.

Triệu chứng cận lâm sàng:

• Chỉ số Hematocrit tăng đáng kể, biểu hiện sự cô đặc máu.
• Số lượng tiểu cầu giảm nhanh chóng.
• Bệnh nhân có các triệu chứng cảnh báo cần được theo dõi sát sao các chỉ số như huyết áp, mạch đập, lượng nước tiểu, Hematocrit, tiểu cầu, và có kế hoạch truyền dịch kịp thời để tránh nguy cơ sốc.

Sốt xuất huyết Dengue nặng

Trong trường hợp nặng, bệnh nhân có thể xuất hiện các biến chứng đe dọa tính mạng, bao gồm:

• Thoát huyết tương nghiêm trọng: Gây sốc giảm thể tích, ứ dịch trong ổ bụng và khoang màng phổi.
• Suy đa cơ quan: Bệnh nhân có thể gặp phải suy thận, suy tim, suy gan, hoặc tổn thương phổi và não.
• Bệnh nhân mắc sốt xuất huyết Dengue nặng cần được điều trị tích cực tại cơ sở y tế, với sự theo dõi sát sao và hỗ trợ hồi sức kịp thời để tránh các biến chứng nguy hiểm.

Lập kế hoạch chăm sóc người bệnh sốt xuất huyết

Kế hoạch chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết bao gồm việc kiểm soát thân nhiệt, theo dõi các chỉ số sinh tồn và hỗ trợ dinh dưỡng trong quá trình chăm sóc:

Duy trì thân nhiệt ổn định (37°C – 37,5°C)

• Theo dõi nhiệt độ: Đo thân nhiệt của bệnh nhân mỗi 6 – 8 giờ/lần, đặc biệt chú ý đến dấu hiệu hạ thân nhiệt vào ngày 3 – 5 của bệnh, vì đây có thể là dấu hiệu của sốc mặc dù không có dấu hiệu xuất huyết rõ ràng.
• Theo dõi tình trạng ý thức: Cần chú ý đến sự thay đổi tri giác của bệnh nhân như hôn mê, lơ mơ, vật vã hoặc tỉnh táo.
• Lựa chọn quần áo: Khuyến khích bệnh nhân mặc quần áo thoáng mát, nhẹ nhàng, và nằm ở nơi có không khí thông thoáng.
• Chườm ấm và chăm sóc khi sốt cao: Lau người bằng nước ấm và đắp chăn ở vùng nách, bẹn để giúp hạ nhiệt khi bệnh nhân sốt cao.
• Sử dụng thuốc hạ sốt: Dùng paracetamol theo liều lượng 10 – 15mg/kg/lần. Không dùng aspirin hoặc ibuprofen vì có thể gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm như xuất huyết tiêu hóa và toan máu.
• Cung cấp đủ nước: Khuyến khích bệnh nhân uống nhiều nước, bao gồm nước đun sôi để nguội, nước Oresol, nước trái cây… để giữ cơ thể không mất nước.

Duy trì thể tích tuần hoàn máu

• Theo dõi sinh tồn: Đo huyết áp, nhiệt độ và mạch đập của bệnh nhân mỗi 4 – 6 giờ, tùy theo tình trạng bệnh.
• Quan sát da, niêm mạc: Theo dõi màu sắc của da và niêm mạc cũng như tình trạng tri giác để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.
• Kiểm tra khả năng ăn uống: Quan sát xem bệnh nhân có bị nôn ói hoặc có khả năng uống đủ nước hay không.
• Phát hiện sớm dấu hiệu chuyển độ: Hướng dẫn bệnh nhân và người nhà nhận biết các dấu hiệu chuyển nặng như đau bụng dữ dội, chảy máu, tay chân lạnh, tiểu ít, hoặc nôn ra máu để kịp thời đến bệnh viện điều trị.

Chế độ dinh dưỡng phù hợp

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi của bệnh nhân sốt xuất huyết, cần điều chỉnh theo từng giai đoạn bệnh:

• Giai đoạn 1 và 2: Cho bệnh nhân, đặc biệt là trẻ nhỏ, ăn các món lỏng dễ tiêu và chia nhỏ bữa ăn. Bổ sung nước trái cây và đảm bảo bệnh nhân có thể ăn được với lượng tối đa.
• Bệnh nhân xuất huyết tiêu hóa: Trong trường hợp có xuất huyết tiêu hóa, ngưng cho ăn qua đường miệng và bổ sung dinh dưỡng bằng đường tĩnh mạch cho đến khi tình trạng ổn định.
• Bệnh nhân có biến chứng gan, mật: Theo dõi đường huyết và giảm lượng đạm tiêu thụ nếu bệnh nhân có nguy cơ hôn mê gan.
• Biến chứng não: Nếu có biến chứng liên quan đến não, bệnh nhân cần được nuôi ăn qua ống sonde hoặc bằng đường tĩnh mạch.
• Giai đoạn phục hồi: Khi bệnh nhân dần hồi phục, tăng cường số lượng bữa ăn và bổ sung dinh dưỡng bù đắp năng lượng đã mất.

Chăm sóc người bệnh

• Chăm sóc khi sốt: Hướng dẫn bệnh nhân hoặc người nhà về cách lau mát cơ thể và sử dụng thuốc hạ sốt.
• Duy trì nước và dinh dưỡng: Khuyến khích uống nhiều nước và ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu. Tránh sử dụng các thức ăn và nước uống có màu nâu, đỏ hoặc đen để dễ phát hiện dấu hiệu nôn ra máu hoặc tiêu phân đen.
• Nhận biết dấu hiệu nặng: Hướng dẫn bệnh nhân và người nhà nhận biết các dấu hiệu chuyển độ của bệnh như đau bụng, tay chân lạnh, tiêu phân đen, nôn ói nhiều, hoặc tiểu ít để đến bệnh viện kịp thời.

Phòng ngừa sốt xuất huyết

• Phòng ngừa muỗi đốt: Đảm bảo bệnh nhân không bị muỗi đốt bằng cách sử dụng mùng khi ngủ, dùng kem chống muỗi và giữ vệ sinh nhà cửa sạch sẽ.
• Tiêm vắc xin phòng ngừa sốt xuất huyết Qdenga: Việc chủ động tiêm phòng cùng với thực hiện các biện pháp phòng ngừa như sử dụng mùng khi ngủ, thoa kem chống muỗi và duy trì môi trường sống sạch sẽ vẫn là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin về lập kế hoạch chăm sóc người bệnh sốt xuất huyết. Kế hoạch chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết giúp bệnh nhân hồi phục nhanh chóng và tránh các biến chứng nguy hiểm.