Sán dây là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị khi bị nhiễm sán dây

Sán dây là một loại ký sinh trùng có thể sống và kiếm ăn trong ruột người, được gọi là bệnh sán dây. Dạng sán dây còn non và không hoạt động được gọi là ấu trùng. Nó có thể tồn tại ở các cơ quan khác nhau cơ thể, gọi là bệnh ấu trùng. Phương pháp điều trị bệnh ấu trùng có thể bao gồm thuốc chống ký sinh trùng và phẫu thuật để loại bỏ nang sán. Ngoài ra còn có các loại thuốc khác có thể được sử dụng để điều trị triệu chứng.

Những dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm sán dây

Các triệu chứng chủ yếu phụ thuộc vào nơi mà sán dây trưởng thành hay ấu trùng của chúng kí sinh trong cơ thể.

Sán dây trong ruột có thể không gây ra triệu chứng. Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng phụ thuộc một phần vào số lượng sán dây. Các triệu chứng khác nhau. Các triệu chứng có thể bao gồm:

• Đau bụng hoặc buồn nôn;
• Chán ăn;
• Mệt mỏi;
• Đại tiện phân lỏng;
• Tiêu chảy;
• Sụt cân;
• Trung tiện;
• Có những cơn đói;
• Thèm đồ ăn mặn.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Người bệnh nhiễm sán dây thường có biểu hiện thầm lặng cho đến khi các triệu chứng rõ ràng hơn hoặc nghiêm trọng hơn xảy ra. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào kể trên, hãy đến gặp bác sĩ.

Những ai có nguy cơ nhiễm sán dây?

Nhiễm sán dây xảy ra trên khắp thế giới, đặc biệt ở những quốc gia nơi người dân thường ăn thịt, cá sống và nơi vệ sinh kém. Ở Hoa Kỳ, trường hợp nhiễm sán dây rất hiếm, nhưng người dân Hoa Kỳ có thể bị lây nhiễm chúng khi đi du lịch đến vùng dịch tễ và mang ký sinh trùng này theo khi trở về. Trên thế giới, tỷ lệ nhiễm sán dây rất khó đo lường. Sán dây thường không gây ra triệu chứng đáng chú ý và nhiều quốc gia thiếu nguồn lực để chẩn đoán tất cả những người có triệu chứng. Do đó, chúng có thể phổ biến hơn những gì chúng ta biết.

Yếu tố làm tăng nguy cơ nhiễm sán dây

Các yếu tố có thể khiến bạn có nguy cơ mắc bệnh sán dây hoặc ấu trùng sán dây cao hơn bao gồm:

• Ăn thịt sống hoặc nấu chưa chín kỹ: Yếu tố nguy cơ chính gây nhiễm sán dây là ăn thịt và cá sống hoặc chưa nấu chín. Cá khô và hun khói cũng có thể có nang sán.
• Vệ sinh kém: Rửa tay kém làm tăng nguy cơ mắc và lây lan bệnh. Trái cây và rau quả chưa rửa sạch cũng có thể mang trứng sán dây.
• Thiếu vệ sinh và xử lý nước thải: Thiếu vệ sinh và xử lý nước thải của con người làm tăng nguy cơ vật nuôi nhiễm trứng sán dây từ người. Điều này làm tăng nguy cơ người ăn thịt bị nhiễm bệnh.
• Thiếu nước sạch: Việc thiếu nước sạch để uống, tắm rửa và chế biến thức ăn làm tăng nguy cơ tiếp xúc với trứng sán dây.
• Các khu vực có nguy cơ cao: Sống hoặc đi du lịch đến những vùng có tỷ lệ lây nhiễm cao là một yếu tố nguy cơ.

Nguyên nhân gây nhiễm sán dây thường được xác định bởi các loài động vật mà chúng ký sinh, ví dụ như Taenia saginata từ thịt bò, Taenia solium từ thịt lợn và Diphyllobothrium latum từ cá.

Sán dây có vòng đời gồm ba giai đoạn: Trứng, ấu trùng và giai đoạn trưởng thành. Vì ấu trùng có thể xâm nhập vào cơ thể của vật chủ nên nhiễm trùng sán dây có thể xảy ra khi bạn ăn thịt sống hoặc chưa nấu chín từ động vật bị nhiễm bệnh.

Cũng có thể nhiễm sán dây lợn từ thực phẩm do người nhiễm bệnh chế biến. Vì trứng sán dây được thải qua đường tiêu hoá nên người bệnh không rửa tay kỹ sau khi đi vệ sinh và chuẩn bị thức ăn có thể làm dây nhiễm vào thực phẩm.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của bệnh sán dây

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ điều trị y tế: Đầu tiên, hãy tìm kiếm sự tư vấn và điều trị từ bác sĩ. Họ sẽ đưa ra đánh giá và chỉ định liệu pháp điều trị phù hợp cho bạn.
• Vệ sinh cá nhân: Đảm bảo vệ sinh cá nhân tốt để ngăn chặn tái nhiễm. Điều này bao gồm rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước ấm trước khi nấu ăn và sau khi sử dụng nhà vệ sinh, tắm rửa hàng ngày.
• Chuẩn bị môi trường sống: Để ngăn chặn tái nhiễm, bạn cần thực hiện các biện pháp như lau chùi và khử trùng nhà cửa, đặc biệt là những nơi có nguy cơ cao bị nhiễm sán dây, vệ sinh sạch sẽ những nguồn nước và thức ăn có thể bị nhiễm sán dây, đảm bảo vệ sinh cá nhân và vệ sinh môi trường cơ bản cho cả gia đình.
• Theo dõi và kiểm tra: Theo dõi tình trạng sức khỏe của bạn sau khi điều trị và tuân thủ chế độ sinh hoạt phù hợp. Điều này đảm bảo rằng sán dây đã được loại bỏ hoàn toàn và không có sự tái nhiễm.

Lưu ý là các biện pháp trên chỉ mang tính chất chung, và quan trọng nhất là sự tư vấn từ chuyên gia y tế để đảm bảo rằng chế độ sinh hoạt phù hợp với tình trạng cá nhân của bạn.

Chế độ dinh dưỡng:

• Tiêu thụ thực phẩm giàu chất xơ: Chất xơ giúp tăng cường chức năng tiêu hóa và hỗ trợ loại bỏ sán dây khỏi cơ thể. Hãy ăn nhiều rau quả tươi, ngũ cốc nguyên hạt, hạt và các loại đậu phụ.
• Tăng cường tiêu thụ protein: Protein là một yếu tố quan trọng trong việc phục hồi cơ và tăng cường hệ miễn dịch. Hãy ăn các nguồn protein như thịt gà, cá, đậu, hạt và trứng.
• Giảm tiêu thụ đường và tinh bột: Sán dây thích ăn đường và tinh bột, do đó, giảm tiêu thụ các loại thức ăn giàu đường và tinh bột như đồ ngọt, bánh quy và nước ngọt.
• Uống đủ nước: Đảm bảo cung cấp đủ nước cho cơ thể giúp tăng cường chức năng tiêu hóa và loại bỏ sán dây. Hãy uống nhiều nước sạch hoặc nước được đun sôi.
• Tránh các thực phẩm chưa chín hoặc không đảm bảo vệ sinh: Đảm bảo thực phẩm được chế biến đầy đủ và đảm bảo vệ sinh để ngăn chặn lây nhiễm sán dây.
• Hạn chế tiếp xúc với các loại thực phẩm có nguy cơ cao bị nhiễm sán dây: Tránh ăn thịt, cá hoặc các loại hải sản sống hoặc chưa chín.
• Thực hiện việc chế biến thực phẩm an toàn: Đảm bảo thực phẩm được chế biến đúng cách, nấu chín hoàn toàn và tránh tiếp xúc quá lâu với nhiệt độ phòng.

Phòng ngừa nhiễm sán dây

Một cách để ngăn ngừa nhiễm sán dây là nấu thịt ở nhiệt độ an toàn. Nên sử dụng nhiệt kế thực phẩm để đo nhiệt độ bên trong của thịt đã nấu chín. Không nếm thử thịt cho đến khi nó được nấu chín. USDA khuyến nghị những điều sau đây khi chế biến thịt:

Đối với thịt nguyên miếng (không bao gồm thịt gia cầm)

Nấu ở nhiệt độ ít nhất là 145°F (63°C) khi đo bằng nhiệt kế thực phẩm đặt ở phần dày nhất của thịt, sau đó để thịt nghỉ trong ba phút trước khi cắt hoặc tiêu thụ.

Đối với thịt xay (trừ thịt gia cầm)

Nấu ở nhiệt độ ít nhất 160°F (71°C); thịt xay không cần thời gian nghỉ.

Phương pháp chẩn đoán và xét nghiệm nhiễm sán dây

Nếu bạn nghi ngờ mình nhiễm sán dây, hãy đến gặp bác sĩ. Để chẩn đoán có thể cần lấy mẫu phân để xác định loại ký sinh trùng.

Nếu không tìm thấy đốt sán hoặc trứng trong phân, bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm máu tìm kháng thể. Đối với những trường hợp nặng, bác sĩ có thể sử dụng các xét nghiệm hình ảnh như chụp cắt lớp vi tính hoặc chụp cộng hưởng từ để kiểm tra.

Điều trị nhiễm sán dây

Loại và thời gian điều trị có thể phụ thuộc vào loại sán dây mà bạn mắc phải. Sán dây thường được điều trị bằng thuốc uống. Thuốc trị sán dây được sử dụng phổ biến nhất là praziquantel.

Những loại thuốc này sẽ tiêu diệt sán dây và đưa chúng ra khỏi cơ thể theo phân. Bác sĩ sẽ kiểm tra lại mẫu phân sau một và ba tháng sau khi bạn kết thúc điều trị.