Virus gây bệnh thủy đậu là gì? Cách phòng ngừa như thế nào?

Thủy đậu là một căn bệnh phổ biến, đặc biệt ở trẻ em, với triệu chứng nổi bật là các nốt mụn nước ngứa ngáy trên da. Dù thủy đậu có thể tự khỏi, nhưng bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được chăm sóc và điều trị đúng cách. Cùng tìm hiểu về virus gây bệnh thủy đậu qua bài viết dưới đây.

Bệnh thủy đậu là gì?

Bệnh thủy đậu, hay còn gọi là trái rạ, là một bệnh nhiễm trùng do virus Varicella Zoster gây ra. Bệnh lây lan nhanh chóng qua không khí hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch từ mụn nước của người mắc bệnh. Thủy đậu thường khởi phát bằng các triệu chứng như sốt, mệt mỏi, đau đầu, sau đó xuất hiện các nốt mụn nước ngứa trên da, lan ra toàn thân. Thủy đậu thường gặp nhất ở trẻ em, nhưng người lớn và những người có hệ miễn dịch suy yếu cũng có thể bị nhiễm. Mặc dù bệnh có thể tự khỏi, nhưng nếu không được điều trị đúng cách, thủy đậu có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm não và nhiễm trùng da.

Virus gây bệnh thủy đậu là gì?

Virus gây bệnh thủy đậu là Varicella zoster, thuộc họ Herpesviridae, với kích thước khoảng 150-200nm. Virus này có cấu trúc bao gồm các thành phần sau:

• Lõi protein chứa ADN sợi kép quấn quanh, đường kính khoảng 75nm.
• Capsid đối xứng hình khối 20 mặt, đường kính từ 95-105nm, gồm 162 capsomer.
• Nhiều hạt protein hình cầu bao quanh vỏ capsid.
• Lớp vỏ envelope lấy từ màng nhân tế bào chủ bao phủ bên ngoài.

Virus gây bệnh thủy đậu Varicella zoster khó bền và không tồn tại lâu trong môi trường ngoài cơ thể. Chúng không gây bệnh ở động vật thí nghiệm nhưng có thể nhân lên khi được nuôi cấy trong môi trường tế bào của người hoặc khỉ. Virus lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp, thường gặp ở trẻ em hoặc người lớn có hệ miễn dịch suy yếu. Những đợt bùng phát thủy đậu thường xảy ra vào cuối đông hoặc đầu xuân, có thể phát triển thành dịch tại các khu vực có khí hậu ôn hòa.

Virus gây bệnh thủy đậu nguy hiểm như thế nào?

Virus gây bệnh thủy đậu (Varicella zoster) có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm, đặc biệt đối với trẻ nhỏ, người lớn tuổi và những người có hệ miễn dịch suy yếu. Mặc dù thủy đậu thường là một bệnh lành tính, nhưng trong một số trường hợp, virus này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như:

• Nhiễm trùng da: Do các nốt phỏng nước có thể vỡ ra, vi khuẩn dễ dàng xâm nhập gây nhiễm trùng da, đặc biệt nếu không được chăm sóc và vệ sinh đúng cách.
• Viêm phổi: Đây là một trong những biến chứng nguy hiểm ở người lớn và người có hệ miễn dịch yếu. Viêm phổi do thủy đậu có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho hệ hô hấp.
• Viêm màng não, viêm não: Một số ít trường hợp có thể dẫn đến viêm màng não hoặc viêm não, gây ra các triệu chứng nghiêm trọng như sốt cao, đau đầu dữ dội, co giật và mất ý thức.
• Nhiễm trùng huyết: Thủy đậu có thể khiến vi khuẩn xâm nhập vào máu, gây nhiễm trùng toàn thân (nhiễm trùng huyết), đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.
• Nguy cơ với phụ nữ mang thai: Nếu phụ nữ mang thai mắc thủy đậu, virus có thể ảnh hưởng đến thai nhi, gây ra hội chứng thủy đậu bẩm sinh với các dị tật nghiêm trọng.
• Tái phát dưới dạng bệnh zona thần kinh: Sau khi hồi phục từ bệnh thủy đậu, virus Varicella zoster có thể ẩn trong các tế bào thần kinh và tái hoạt động sau nhiều năm dưới dạng bệnh zona (giời leo), gây ra các triệu chứng đau rát dữ dội và các mụn nước.

Cách phòng ngừa virus gây bệnh thủy đậu 

Dưới đây là những biện pháp hiệu quả giúp phòng ngừa bệnh thủy đậu:

• Tiêm vắc xin thủy đậu: Là cách phòng ngừa hiệu quả nhất. Vaccine được khuyến nghị cho trẻ em, người lớn chưa từng mắc bệnh và người có nguy cơ cao như phụ nữ trước khi mang thai hoặc người có hệ miễn dịch suy yếu. Trẻ em nên được tiêm hai liều vaccine: Liều đầu tiên vào khoảng 12-15 tháng tuổi và liều thứ hai vào khoảng 4-6 tuổi.
• Cách ly người mắc bệnh: Thủy đậu rất dễ lây qua đường hô hấp và tiếp xúc với các nốt mụn nước. Người mắc thủy đậu cần được cách ly tại nhà cho đến khi các nốt mụn khô và đóng vảy hoàn toàn (thường từ 7 - 10 ngày sau khi phát ban).
• Tránh để trẻ em, người lớn chưa tiêm vaccine hoặc người có hệ miễn dịch yếu tiếp xúc với người đang mắc bệnh.
• Rửa tay thường xuyên với xà phòng và nước sạch, đặc biệt sau khi tiếp xúc với người bệnh hoặc các đồ vật mà người bệnh sử dụng.

• Sử dụng khẩu trang để giảm nguy cơ lây nhiễm qua đường hô hấp, đặc biệt khi chăm sóc người bệnh.
• Đảm bảo chế độ ăn uống cân bằng, giàu vitamin và khoáng chất, uống đủ nước, ngủ đủ giấc và tập thể dục thường xuyên là cách tăng cường sức đề kháng hiệu quả.
• Phụ nữ mang thai nên kiểm tra tiền sử tiêm phòng trước khi mang thai và tiêm vaccine nếu chưa có miễn dịch với thủy đậu. Nếu mắc thủy đậu trong thai kỳ, đặc biệt là giai đoạn đầu, có thể gây ra các dị tật bẩm sinh cho thai nhi.

Nhìn chung, mặc dù thủy đậu thường không nguy hiểm, nhưng những biến chứng tiềm ẩn có thể rất nghiêm trọng, đặc biệt đối với những người có sức đề kháng yếu. Do đó, cần thực hiện những biện pháp phòng ngừa virus gây bệnh thủy đậu đã nêu trên để tránh mắc bệnh và những biến chứng nguy hiểm.