Thông tin nhận biết dấu hiệu và phân độ thiếu máu

Chính vì lí do trên, bài viết sẽ cung cấp thông tin cho bạn về phân độ thiếu máu. Hiểu rõ về bệnh lý này sẽ giúp bạn điều trị kịp thời và đúng cách để tránh các biến chứng nghiêm trọng. Mời bạn đọc theo dõi!

Thiếu máu là gì?

Theo WHO (Tổ chức Y tế Thế giới), tình trạng giảm lượng huyết sắc tố và số lượng hồng cầu ở trong máu, dẫn đến thiếu oxy cung cấp cho các mô trong cơ thể được gọi là thiếu máu. Các tiêu chuẩn để xác định thiếu máu phụ thuộc vào giới tính và độ tuổi của người bệnh, như sau:

• Đối với nam giới khi lượng Hb < 13g/dL (130 g/L).
• Đối với nữ giới khi lượng Hb < 12 g/dL (120 g/L).
• Ở người lớn tuổi khi lượng Hb < 11g/dL (110 g/L).

Dấu hiệu nhận biết thiếu máu

Khi bị thiếu máu, người bệnh có thể trải qua một số triệu chứng, bao gồm:

• Người bệnh da xanh xao, niêm mạc nhạt.
• Cảm giác ù tai, hoa mắt, chóng mặt.
• Thấy kém ăn, chán ăn, có thể bị rối loạn hệ tiêu hóa.
• Dễ hồi hộp, dễ mệt và nhịp tim nhanh hơn.
• Rối loạn hệ nội tiết, ở phụ nữ có thể gây ra vô kinh.

Phân độ thiếu máu

Hiện nay, tình trạng thiếu máu có thể được phân loại dựa trên 4 yếu tố chính, bao gồm:

• Mức độ thiếu máu.
• Diễn biến của bệnh thiếu máu.
• Nguyên nhân gây thiếu máu.
• Đặc điểm của dòng hồng cầu.

Mỗi một phân loại thiếu máu được ứng dụng khác nhau trong xác định nguyên nhân gây nên bệnh thiếu máu và điều trị bệnh. Vì vậy, việc hiểu rõ và sử dụng các phân loại này là rất quan trọng trong việc quản lý và điều trị bệnh thiếu máu.

Dựa trên mức độ thiếu máu

Phân độ thiếu máu dựa chủ yếu vào lượng huyết sắc tố (hemoglobin) trong cơ thể. Để xác định mức độ thiếu máu, bạn có thể đến gặp bác sĩ và yêu cầu xét nghiệm công thức máu toàn phần (CBC), còn được gọi là xét nghiệm máu tổng quát - loại xét nghiệm máu phổ biến nhất.

WHO (Tổ chức Y tế Thế giới) phân loại mức độ thiếu máu dựa trên lượng huyết sắc tố, bao gồm các đối tượng như sau:

Dựa trên diễn tiến bệnh thiếu máu

Theo diễn biến bệnh thiếu máu được chia thành 2 loại bao gồm thiếu máu cấp tính và thiếu máu mạn tính.

Thiếu máu cấp tính:

Là sự giảm nhanh chóng số lượng hồng cầu trong một thể tích máu (RBC) do tan máu hoặc xuất huyết cấp tính, gây nguy hiểm đến tính mạng. Một số nguyên nhân thiếu máu cấp tính bao gồm chấn thương, vỡ túi phình động mạch, đông máu nội mạch lan tỏa (DIC), xuất huyết đường tiêu hóa trên hoặc dưới (GI) và vỡ thai ngoài tử cung (Ruptured ectopic pregnancy).

Thiếu máu mạn tính: 

Là kết quả của các tình trạng sức khỏe lâu dài ảnh hưởng đến khả năng tạo ra các tế bào hồng cầu của cơ thể. 

Nguyên nhân dẫn đến thiếu máu mạn tính bao gồm các bệnh về thận, bệnh ung thư như u lympho không Hodgkin, bệnh Hodgkin và ung thư vú, nhiễm trùng kéo dài như HIV, viêm nội tâm mạc, lao, viêm tủy xương, áp xe phổi và viêm gan B hoặc viêm gan C, rối loạn tự miễn dịch và các bệnh viêm như tiểu đường, các bệnh tự miễn, bệnh Crohn, viêm khớp dạng thấp và bệnh viêm ruột (IBD). 

Một số phương pháp hóa trị được sử dụng để điều trị một số bệnh ung thư có thể làm suy yếu khả năng tạo ra các tế bào máu mới của cơ thể, gây ra thiếu máu mạn tính.

Dựa trên nguyên nhân gây thiếu máu

Phân độ thiếu máu theo nguyên nhân được chia thành 3 loại:

Thiếu máu do mất máu: 

Đây là tình trạng cơ thể bị mất máu do những tổn thương từ bên trong hoặc bên ngoài, chẳng hạn như chấn thương do tai nạn, mất máu do kinh nguyệt kéo dài, dạ dày bị xuất huyết.

Thiếu máu do tan máu: 

Tình trạng các tế bào hồng cầu bị phá hủy nhanh hơn là được tạo ra, thường do bệnh Thalassemia, nhiễm trùng siêu vi, ung thư máu, sử dụng thuốc penicillin hoặc thuốc chống sốt rét.

Thiếu máu do giảm hoặc rối loạn quá trình tạo máu: 

Tủy xương (phần tủy đỏ ở xương) là cơ quan chịu trách nhiệm tạo máu cho cơ thể. Vì vậy, các bệnh lý liên quan đến tủy xương như suy tủy xương, rối loạn sinh máu (ví dụ ung thư máu), rối loạn sinh tủy… thường dẫn đến thiếu máu. Một số nguyên nhân gây bệnh có thể do chế do độ ăn uống không bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cần thiết cho quá trình máu như thiếu sắt, vitamin B12, axit folic, thiếu erythropoietin hay các acid amin...

Dựa trên các đặc điểm của dòng hồng cầu

Phân loại này dựa trên các chỉ số huyết học, bao gồm MCV (mean corpuscular volume) và MCH (mean corpuscular hemoglobin).

Dựa vào MCV, ta có thể phân loại thiếu máu thành hai loại: Thiếu máu hồng cầu nhỏ (microcytic anemia) hoặc thiếu máu hồng cầu to (macrocytic anemia).

Dựa vào MCH, ta có thể phân loại thiếu máu thành hai loại: Thiếu máu nước sắc (hypochromic anemia) hoặc thiếu máu ưu sắc (hyperchromic anemia).

Điều trị thiếu máu như thế nào?

Các phương pháp điều trị thiếu máu khác nhau phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra bệnh. Tuy nhiên, trong điều trị thiếu máu, nguyên tắc chung là xác định và điều trị nguyên nhân, kết hợp với truyền bù khối hồng cầu. 

Để duy trì lượng máu cần thiết đối với cơ thể, lượng huyết sắc tố nên đả, bảo ở mức tối thiểu từ 80g/l ( hoặc 90g/l đối với những người đang mắc các bệnh lý như tim, viêm phổi mạn tính).

Một số phương pháp điều trị thiếu máu cụ thể bao gồm:

• Bổ sung chất sắt, axit folic, và vitamin B12 qua chế độ ăn uống hoặc bổ sung dưới sự chỉ định của bác sĩ. Tìm hiểu kỹ thiếu máu ăn gì để cân bằng nạp vào cơ thể đầy đủ.
• Tiêm hormon erythropoietin để kích thích sản xuất hồng cầu ở những bệnh nhân suy thận, AIDS, viêm khớp dạng thấp,... Tuy nhiên cần có sự chỉ định và điều trị từ bác sĩ chuyên môn.
• Truyền máu cùng nhóm nếu thiếu máu nặng.
• Trường hợp không đủ hồng cầu do cơ thể sản xuất, cấy ghép tủy xương có thể được sử dụng để điều trị.
• Để giảm nguy cơ thiếu máu, bạn nên duy trì một chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng và định kỳ kiểm tra sức khỏe ít nhất 1 lần/năm.

Những thông tin về phân độ thiếu máu trên đây đã giúp bạn hiểu rõ tầm quan trọng của việc phát hiện và điều trị thiếu máu kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm. Do đó, bạn nên thường xuyên thăm khám sức khỏe để sớm phát hiện và điều trị các bệnh liên quan đến thiếu máu.

Ngọc Trang

Nguồn tham khảo: hellobacsi.com, vinmec.com