Siêu âm xuyên thóp chẩn đoán bệnh lý của hệ thần kinh trung ương

Siêu âm xuyên thóp được thực hiện bằng cách đặt đầu cảm biến siêu âm lên da của đầu trẻ và dùng sóng siêu âm để tạo ra hình ảnh của các cấu trúc bên trong đầu, bao gồm não và các thóp của xương sọ. Siêu âm xuyên thóp là một phương pháp an toàn, không gây đau đớn hoặc khó chịu cho trẻ và không sử dụng tia X, nên thường được ưu tiên sử dụng cho các trẻ nhỏ.

Siêu âm xuyên thóp là gì?

Các chuyên gia đã áp dụng phương pháp siêu âm thóp để chẩn đoán bệnh lý của hệ thần kinh trung ương cho trẻ dưới 6 tháng tuổi, khi các thóp vẫn chưa hoàn toàn đóng kín. Điều này đặc biệt quan trọng đối với trẻ sinh non, vì bé có nguy cơ cao hơn về các vấn đề liên quan đến hệ thần kinh.

Thóp là các mảng chưa kín hoàn toàn của xương sọ, được tạo ra bởi các sọ. Mỗi trẻ sơ sinh mới có 6 thóp, bao gồm:

• Thóp trước: Là thóp lớn nhất, nằm giữa hai xương trán và hai xương đỉnh sọ. Thời gian đóng của nó trung bình là 14 tháng tuổi.
• Thóp sau: Nhỏ hơn thóp trước, nằm giữa hai xương đỉnh sọ và xương chẩm. Thóp này thường đóng sau khoảng 2 - 3 tháng tuổi.
• Hai thóp thái dương và hai thóp chũm, mặc dù ít được nhắc đến, nhưng cũng là những điểm quan trọng để đánh giá bệnh lý thần kinh.

Siêu âm thóp sử dụng các cửa sổ thăm khám gồm thóp trước (có cửa sổ rộng, dễ quan sát), thóp sau, hai thóp thái dương và hai thóp chũm để đánh giá thùy chẩm. Phương pháp này thường được thực hiện trên trẻ dưới 6 tháng tuổi, khi các xương sọ vẫn chưa hoàn toàn phát triển và các khớp sọ chưa hoàn toàn liên kết.

Siêu âm sử dụng một đầu dò có tần số phù hợp để thăm dò vùng thóp của trẻ, sóng siêu âm phát ra sẽ tạo ra hình ảnh cấu trúc não. Các cấu trúc não như nhu mô não, não thất, đồi thì và các mạch máu có thể được quan sát rõ ràng qua siêu âm thóp.

Ưu điểm và nhược điểm của phương pháp siêu âm qua thóp:

Ưu điểm:

• Phương pháp sử dụng phổ biến, đặc biệt hiệu quả đối với trẻ sơ sinh non.
• Dễ thực hiện và chi phí thấp, có thể thực hiện ngay tại giường bệnh mà không cần xâm lấn.
• An toàn với sóng siêu âm, không sử dụng bức xạ.
• Cung cấp hình ảnh rõ ràng về các cấu trúc mềm mà không hiển thị tốt trên hình ảnh X-quang.

Nhược điểm:

• Khó đánh giá vùng hố sau và các mặt lồi của não.
• Không thể quan sát thay đổi cấu trúc âm trên siêu âm trong trường hợp trẻ sơ sinh đủ tháng có triệu chứng ngạt trong vòng 24 giờ.
• Khó đánh giá các tổn thương trong bệnh lý.

Vai trò của siêu âm xuyên thóp

Siêu âm xuyên thóp là một công cụ quan trọng giúp chẩn đoán các bệnh lý thần kinh và dị tật thần kinh ở trẻ.

Chẩn đoán các bệnh lý thần kinh thông qua siêu âm thóp

Xuất huyết não màng não ở trẻ sơ sinh: Siêu âm thóp là phương pháp đầu tiên và quan trọng trong việc chẩn đoán và đánh giá tình trạng bệnh. Trong trẻ sơ sinh thiếu tháng, tỷ lệ xuất hiện của bệnh này lên đến 25 - 45%, đặc biệt cao ở trẻ nhẹ cân và sinh non. Đối với trẻ đủ tháng, tỷ lệ này ít hơn, chiếm từ 2 - 4%, thường do nguyên nhân như ngạt, sang chấn hoặc thiếu yếu tố đông máu.

Xuất huyết tiểu não: Thường gặp ở trẻ sơ sinh thiếu tháng, nguyên nhân có thể do thiếu máu não hoặc sang chấn khi sinh. Siêu âm thóp, đặc biệt là từ cửa sổ thăm khám thóp sau và thóp thái dương, được sử dụng để kiểm tra vùng chẩm.

Hỗ trợ chẩn đoán xuất huyết ngoài màng cứng: Một tình trạng hiếm gặp, thường do sang chấn mạnh, đôi khi cần phải kết hợp với chụp cắt lớp vi tính để chẩn đoán chính xác.

Nhuyễn chất trắng quanh não thất: Đây là tình trạng hoại tử chất trắng quanh não thất do thiếu máu, có thể xuất phát từ suy thai trong thai kỳ hoặc khi sinh. Siêu âm thóp trước có khả năng chẩn đoán cao trong trường hợp này.

Phát hiện tình trạng khối u hoặc u nang trong não: Siêu âm thóp có thể giúp phát hiện các khối u hoặc u nang trong não một cách hiệu quả.

Bệnh lý nhiễm trùng như viêm màng não mủ di chứng, áp-xe não...

Phát hiện các dị dạng bẩm sinh thông qua siêu âm thóp

Não úng thủy: Đây là tình trạng giãn não thất bên và não thất III, có thể do mất cân bằng giữa sản xuất dịch não tủy và hấp thụ, hoặc do tắc nghẽn dòng chảy. Nguyên nhân thường gặp bao gồm các dị tật khác, nhiễm trùng trong thai kỳ hoặc u nội sọ.

Bất thường thể trai: Bao gồm các bất thường như teo thể trai hoặc u mỡ thể trai.

Dandy-walker: Đây là một dị dạng do quá trình đóng của ống thần kinh gây ra, thường đi kèm với các triệu chứng như tràn dịch não, não úng thủy, và bất sản thùy nhộng.

Não nước.

Dị dạng tĩnh mạch galen.

Khi nào cần siêu âm xuyên thóp?

Siêu âm thóp được áp dụng cho một số nhóm đối tượng sau đây:

Trẻ sinh non cần chăm sóc đặc biệt: Trẻ sinh non thường đối diện với nguy cơ cao hơn về các biến chứng thần kinh, bao gồm xuất huyết não hoặc tổn thương chất trắng quanh não thất do ngạt. Vì vậy, siêu âm thóp thường được chỉ định đối với những trẻ này để loại trừ những vấn đề tiềm ẩn. Tần suất siêu âm thóp thường cao hơn ở trẻ sinh non so với trẻ sinh đủ tháng.

Trẻ có kích thước đầu bất thường: Nếu trẻ xuất hiện dấu hiệu của kích thước đầu không bình thường, siêu âm thóp có thể được sử dụng để đánh giá và chẩn đoán vấn đề này.

Thóp phồng: Thóp phồng là một điều kiện khiến đầu của trẻ có hình dạng không bình thường do sự phồng lên của một hoặc nhiều thóp. Siêu âm thóp là một công cụ hữu ích để đánh giá và theo dõi tình trạng này.

Nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào về vấn đề thần kinh không bình thường ở trẻ: Siêu âm thóp cũng được sử dụng khi có bất kỳ dấu hiệu nào của vấn đề thần kinh không bình thường ở trẻ, chẳng hạn như rối loạn vận động hoặc dấu hiệu của hội chứng não màng não.

Siêu âm thóp là một công cụ quan trọng trong việc chẩn đoán và theo dõi các vấn đề thần kinh ở trẻ, đặc biệt là trong những trường hợp đặc biệt như trẻ sinh non và các vấn đề thần kinh không bình thường.

Xem thêm: Siêu âm dị tật thai nhi vào thời điểm nào?