Hướng dẫn bạn lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân zona thần kinh

Việc chăm sóc, chữa trị đúng cách cho bệnh nhân zona thần kinh giúp rút ngắn thời gian nhiễm bệnh, cải thiện triệu chứng khó chịu, hạn chế tối đa biến chứng. Vậy bạn đã biết cách lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân zona thần kinh nói chung và bệnh nhân bị biến chứng đau mạn tính nói riêng? Hãy theo dõi những thông tin sau đây để có thể kiểm soát bệnh cũng như quản lý cơn đau hiệu quả.

Bệnh zona thần kinh là gì?

Bệnh zona thần kinh là một bệnh nhiễm vi-rút do vi-rút varicella-zoster (VZV) gây ra, cùng loại vi-rút gây bệnh thủy đậu. Sau khi một người khỏi bệnh thủy đậu, vi-rút có thể ngủ yên trong hệ thần kinh trong nhiều năm và có thể sẽ tái phát sau này trong cuộc đời dưới dạng bệnh zona thần kinh.

Tình trạng bệnh zona được đặc trưng bởi phát ban da đỏ, đặc biệt phát triển thành mụn nước gây đau đớn, thường tạo thành hình giống như dải ở một bên của cơ thể. Phát ban thường xuất hiện trên thân, cổ hoặc mặt và có thể kèm theo cảm giác đau rát dữ dội. Mặc dù bệnh zona thường không nguy hiểm đến tính mạng nhưng nó có thể gây ra sự khó chịu đáng kể và cản trở chất lượng cuộc sống của một người. 

Tiêm phòng đóng một vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa bệnh zona. Thuốc chủng ngừa bệnh zona được thiết kế để tăng khả năng miễn dịch của cơ thể chống lại vi rút varicella-zoster, làm giảm nguy cơ nhiễm trùng và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng nếu nhiễm trùng xảy ra. Việc chủng ngừa đặc biệt quan trọng đối với những người có nguy cơ mắc bệnh zona cao hơn, chẳng hạn như người lớn tuổi và những người có hệ thống miễn dịch bị tổn thương.

Nguyên nhân gây biến chứng đau mạn tính sau zona thần kinh

Đau mãn tính sau bệnh zona là một biến chứng khó chịu ảnh hưởng đến một số người ngay cả sau khi được điều trị nhiễm vi-rút. Căn nguyên của sự khó chịu liên tục này nằm ở các tế bào thần kinh bị tổn thương trên da, tiếp tục gửi tín hiệu đau đến não, khiến người bệnh đau đớn kéo dài rất lâu sau khi khỏi bệnh ban đầu.

Thống kê cho thấy cứ 5 người bị zona thì có khoảng 1 người gặp phải biến chứng đau đớn này, khiến nó trở thành một trong những hậu quả phổ biến và gây suy nhược nhất của nhiễm trùng. Cơn đau có thể kéo dài, tái phát nhiều lần và ảnh hưởng không nhỏ đến sinh hoạt hàng ngày của người bệnh, khiến người bệnh mệt mỏi, khó chịu.

Vi-rút varicella-zoster, nguyên nhân gây ra bệnh zona, có cấu trúc độc đáo gắn liền với các đầu dây thần kinh cảm giác bên dưới da. Đặc tính của mẫu protein cụ thể này cho phép vi-rút xâm nhập và di chuyển dọc theo hệ thống thần kinh, tạo ra các tổn thương trên da. Kết quả là bệnh có thể kéo dài hàng tháng, hàng năm, thậm chí trở thành mãn tính mặc dù vết thương ngoài da đã lành hẳn.

Sự dai dẳng của cơn đau được cho là do sự kết hợp của 2 cơ chế đau trong cơ thể:

Đau do kích thích thụ thể

Trong da, màng nhầy và dây thần kinh, có rất nhiều thụ thể đau. Bệnh zona làm tổn thương những khu vực này và kích hoạt các thụ thể đau này, truyền tín hiệu đau đến não, do đó gây ra cảm giác đau.

Đau do nguyên nhân thần kinh

Vi-rút varicella-zoster tấn công hệ thần kinh, làm hỏng lớp vỏ bảo vệ bên ngoài của nó giống như dây điện bọc nhựa. Thiệt hại này dẫn đến các xung điện thất thường và không kiểm soát được, gây ra cơn đau thường được mô tả là đau nhói hoặc giống như điện giật. Cơn đau dai dẳng và tái phát này là kết quả trực tiếp của sự cố thần kinh.

Hiểu được sự phức tạp đằng sau cơn đau mãn tính sau bệnh zona là rất quan trọng để có biện pháp quản lý phù hợp và hiệu quả cho những người bị ảnh hưởng. Nhận biết và giải quyết biến chứng này càng sớm thì bệnh nhân càng được thoải mái vì biến chứng đau mãn tính chắc chắn ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe tổng thể và chất lượng cuộc sống của một người.

Kế hoạch chăm sóc bệnh nhân zona thần kinh bị biến chứng đau mạn tính

Khi bệnh nhân zona bị đau mãn tính do biến chứng, việc tư vấn và điều trị kịp thời là rất cần thiết. Tuy nhiên, một khía cạnh quan trọng không kém là cần lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân zona thần kinh bị biến chứng đau mạn tính một cách chu đáo và khoa học. Chăm sóc hiệu quả sẽ giúp cải thiện đáng kể tình trạng của họ và giúp kiểm soát cơn đau hiệu quả hơn. Dưới đây là một số hướng dẫn giúp bạn lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân zona thần kinh nói chung và gặp phải biến chứng đau mãn tính nói riêng:

Chế độ ăn giàu dinh dưỡng

Một chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng là rất quan trọng trong kế hoạch chăm sóc bệnh nhân zona thần kinh. Thực phẩm giàu dinh dưỡng giúp tăng cường hệ miễn dịch và nâng cao sức đề kháng toàn diện cho cơ thể. Kết hợp nhiều loại trái cây, rau, ngũ cốc, protein nạc và chất béo lành mạnh vào chế độ ăn uống để hỗ trợ quá trình chữa bệnh.

Chú trọng vệ sinh da

Làm sạch da thường xuyên và nhẹ nhàng để giảm ngứa và khó chịu. Thói quen chăm sóc da có thể giúp làm dịu làn da bị kích thích và giảm thiểu cảm giác bỏng rát. Tránh gãi vùng bị ảnh hưởng, vì điều này có thể gây chảy máu và làm trầm trọng thêm tổn thương da.

Tránh thực phẩm gây kích ứng

Một số loại thực phẩm có thể gây kích ứng da, làm trầm trọng thêm cơn đau cho bệnh nhân zona. Hạn chế tiêu thụ các chất gây kích ứng tiềm ẩn như hải sản, thịt gà, đậu phộng và các chất gây dị ứng đã biết khác để giảm bớt sự khó chịu.

Tránh các sản phẩm gây kích ứng da

Cẩn thận chọn các sản phẩm chăm sóc da không chứa các thành phần gây kích ứng da. Biện pháp phòng ngừa này có thể ngăn ngừa cơn đau và sự khó chịu trầm trọng hơn, cho phép vùng bị ảnh hưởng lành lại hiệu quả hơn.

Tập thể dục thường xuyên

Tham gia vào hoạt động thể chất thường xuyên giúp tăng cường sức khỏe tổng thể và hệ thống miễn dịch của cơ thể. Tập thể dục, phù hợp với khả năng và hạn chế của từng bệnh nhân, có thể cải thiện sức khỏe của họ và hỗ trợ đối phó với cơn đau mãn tính.

Chọn quần áo mát mẻ

Mặc quần áo thoáng khí và mát mẻ có thể giảm thiểu nguy cơ gây đau ở vùng bị ảnh hưởng. Lựa chọn quần áo rộng rãi cho phép không khí lưu thông và tránh ma sát không cần thiết.

Kiêng/hạn chế tối đa chất kích thích

Các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá có thể làm trầm trọng thêm hệ thần kinh và làm trầm trọng thêm cơn đau ở bệnh nhân bị đau zona mãn tính. Do đó, trong kế hoạch chăm sóc bệnh nhân zona thần kinh, kiêng các chất này có thể góp phần kiểm soát cơn đau tốt hơn.

Việc lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân zona thần kinh và các biến chứng đau mãn tính sẽ giúp cải thiện tình trạng đau và cải thiện chất lượng cuộc sống của họ. Zona thần kinh mặc dù không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng nếu không biết cách phòng ngừa, quản lý và chăm sóc đúng cách sẽ làm tình trạng bệnh trở nên tệ hơn và gặp phải những biến chứng kéo dài. 

Xem thêm: Các giai đoạn của zona thần kinh và cách điều trị hiệu quả