Cảnh báo nguy cơ ngộ độc khi tự dùng thuốc hạ sốt chữa Covid-19 theo mạng xã hội

TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), cho biết trước tình hình dịch Covid-19 phức tạp, số lượng người bệnh có các biểu hiện đau hoặc sốt cao do nhiều nguyên nhân khác nhau gia tăng. Điều này khiến nhu cầu sử dụng thuốc giảm đau, hạ sốt tăng lên. Đáng chú ý, trên mạng xã hội xuất hiện tràn lan các bài thuốc tự chữa Covid-19 tại nhà không rõ nguồn gốc. Trong một hướng dẫn, liều Paracetamol khuyên sử dụng là liều tối đa, rất dễ có nguy cơ quá liều và gây ngộ độc. Hướng dẫn này khuyên khi có triệu chứng mệt mỏi, đau nhức chân tay, sốt nhẹ hoặc cao, ho, khó thở..., bạn có thể uống Paracetamol 3 lần/ngày, mỗi lần 2 viên.

Bài thuốc được chia sẻ trên mạng xã hội với hướng dẫn sử dụng liều Paracetamol tối đa nguy cơ gây ngộ độc.

Ngộ độc Paracetamol có thể dẫn đến tử vong

Bác sĩ Nguyên cho biết Paracetamol (tên gọi khác là acetaminophen) là thuốc giảm đau, hạ sốt ở mức độ trung bình. Ở Việt Nam, ngộ độc do Paracetamol đã trở thành nguyên nhân ngộ độc thường gặp nhưng âm thầm, dễ bỏ sót. 

Đặc biệt, Paracetamol là thuốc thuộc diện không phải kê theo đơn, có nghĩa là người dân có thể tự mua ở các hiệu thuốc về để chữa các biểu hiện đau, sốt do các nguyên nhân thông thường hoặc xử trí ban đầu trước khi tới bệnh viện. Với tình hình dịch Covid-19 hiện nay, nhiều người có xu hướng mua Paracetamol về trữ tại nhà và tự ý sử dụng khi có các biểu hiện Covid-19 theo hướng dẫn trên mạng. Việc này dẫn đến nguy cơ ngộ độc tăng cao.

Trên thị trường hiện nay có tới hàng trăm biệt dược có tên gọi khác nhau, chứa thành phần chính là Paracetamol, trong đó dạng viên với hàm lượng phổ biến là 500mg. Ngoài ra, Paracetamol còn có ở các dạng bào chế khác như gói bột, siro,... Các sản phẩm có thể chứa Paracetamol đơn thuần hoặc kết hợp với nhiều thành phần thuốc khác. Nếu người sử dụng không đủ chuyên môn để phân biệt hàm lượng thuốc và khả năng tác động của mỗi loại, rất dễ sử dụng bừa bãi, uống quá liều dẫn đến ngộ độc. Thậm chí, người bệnh cũng dễ bị quá liều và ngộ độc với các thành phần khác kèm trong thuốc. 

Do các biểu hiện ngộ độc Paracetamol rất kín đáo, thậm chí vài ngày đầu nếu không xét nghiệm theo dõi thì không thể biết, khi phát hiện được thì đã muộn, tổn thương gan, thậm chí suy gan cấp, hôn mê gan và tử vong.

Người bệnh bị viêm gan do ngộ độc Paracetamol được điều trị tại Trung tâm chống độc (Bệnh viện Bạch Mai).

Yếu tố làm tăng nguy cơ ngộ độc Paracetamol

Có rất nhiều yếu tố khác thường gặp có thể khiến một người dễ bị độc với Paracetamol hơn. Với người có thể trạng gầy yếu, suy nhược, ăn kém, sốt cao hoặc nhiễm trùng nặng kéo dài, cơ thể có các tình trạng bệnh tiêu hao nhiều năng lượng (như sau mổ) sẽ dẫn tới cạn kiệt các chất có ích trong việc ngăn cản độc tính của Paracetamol ở liều điều trị.

Người thường xuyên uống rượu dễ ngộ độc với Paracetamol.

Người dùng thuốc chữa bệnh lao, bệnh động kinh có thể làm tăng độc tính của Paracetamol. Với những người này chỉ nên dùng Paracetamol liều thấp.

Cân nhắc các yếu tố nguy cơ trước khi sử dụng thuốc tại nhà.

Sử dụng Paracetamol an toàn khi giảm đau, hạ sốt?

Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên cho biết, chúng ta cần biết liều Paracetamol tối đa ở người Việt Nam có thể trạng trung bình và không có các yếu tố nguy cơ nêu trên là không quá 3 gam/24 giờ với người trưởng thành và trẻ em không quá 15mg/kg cân nặng cho mỗi lần và không quá 6 lần/24 giờ. 

Tuy nhiên, nếu sử dụng liều này cho người có nhiều yếu tố và hoàn cảnh nguy cơ nêu trên thì lại gây ngộ độc. 

Trên thực tế các bác sĩ khi kê thuốc cho người bệnh trưởng thành chỉ kê 1 - 1,5 gam Paracetamol cho mỗi 24 giờ (tương đương 2 - 3 viên loại hàm lượng 500mg). Tốt nhất là dùng liều thấp nhất có thể.

Để sử dụng Paracetamol an toàn, với người trưởng thành mỗi ngày chỉ nên dùng 2 - 3 viên Paracetamol loại 500mg. Trước khi dùng cần biết rõ tên và thành phần các thuốc đang dùng và dùng đúng hướng dẫn. 

Luôn chú ý đến các loại thuốc khác đang dùng, đặc biệt một số thuốc chữa bệnh lao hoặc động kinh và thể trạng của người bệnh dễ bị ngộ độc Paracetamol. 

Kết hợp các biện pháp khác an toàn hơn để hạ sốt, giảm đau như nới rộng quần áo, chườm, tắm nước ấm, uống đủ nước,... Khi bệnh không đỡ hoặc có biểu hiện bất thường thì cần tới cơ sở y tế gần nhất để kiểm tra.

Thụy Anh

Nguồn tham khảo: bachmai.gov.vn