Đa niệu là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Đa niệu (Excessive Urination) là tình trạng cơ thể đi tiểu nhiều hơn bình thường và thải ra lượng nước tiểu quá nhiều hoặc nhiều bất thường mỗi lần đi tiểu. Đây là một trong những triệu chứng chính của bệnh đái tháo đường (cả bệnh đái tháo đường loại 1 và loại 2) và có thể dẫn đến tình trạng mất nước nghiêm trọng, nếu không được điều trị sớm có thể ảnh hưởng đến chức năng thận.

Những dấu hiệu và triệu chứng của đa niệu

Các dấu hiệu và triệu chứng của đa niệu bao gồm:

• Đi tiểu nhiều, lớn hơn 3 lít nước tiểu trong 1 ngày;
• Khát nước;
• Tiểu đêm;
• Tiểu không tự chủ;
• Sụt cân;
• Mệt mỏi;
• Đau bụng;
• Sốt;
• Rối loạn thị giác trong trường hợp nguyên nhân là do u tuyến yên gây chèn ép dây thần kinh thị giác.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn có các dấu hiệu và triệu chứng của đa niệu, hãy lập tức liên hệ ngay với bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Những ai có nguy cơ mắc phải đa niệu?

Người có tiền sử gia đình mắc bệnh đái tháo đường hoặc các vấn đề về thận, ví dụ như thận đa nang hoặc bệnh đái tháo nhạt do thận sẽ có nguy cơ mắc phải đa niệu.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải đa niệu

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc chứng đa niệu, bao gồm:

• Uống một lượng lớn cafe và rượu.
• Thuốc, chẳng hạn như thuốc lợi tiểu hoặc thuốc chống động kinh.
• Thuốc cản quang được sử dụng trong quá trình chụp CT hoặc MRI.
• Các tình trạng bệnh lý, chẳng hạn như tiểu đường, suy tim và bệnh thận.
• Khát nước quá mức do bệnh đái tháo nhạt.
• Mắc bệnh đái tháo đường (bao gồm cả đái tháo đường loại 1 và loại 2).

Có vô số nguyên nhân gây đa niệu, từ uống quá nhiều nước đến các biến chứng sức khỏe nghiêm trọng như suy thận. Những nguyên nhân gây đa niệu sau đây là phổ biến nhất.

Nội tiết:

• Đái tháo đường;
• Bệnh đái tháo nhạt do não;
• Hội chứng Cushing;
• U tuyến yên.

Thận:

• Bệnh thận mãn;
• Sỏi thận;
• Viêm thận bể thận;
• Bệnh đái tháo nhạt do thận;
• Hội chứng Fanconi.

Tác dụng phụ của điều trị:

• Thuốc lợi tiểu;
• Thuốc chẹn alpha;
• Thuốc kháng histamine;
• Thuốc chống loạn thần;
• Thuốc chẹn canxi;
• Thuốc thông mũi;
• Thuốc ức chế natri-glucose cotransporter-2 (SGLT2);
• Thuốc chống trầm cảm ba vòng.

Trao đổi chất:

• Tăng canxi máu (điều trị loãng xương, ung thư di căn xương, cường cận giáp);
• Giảm kali (tiêu chảy mãn tính, thuốc lợi tiểu, cường aldosteron nguyên phát);
• Tăng natri máu.

Tâm lý:

• Chứng khát nước do tâm lý (uống nước bắt buộc);
• Đa niệu là một biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng của bệnh tâm thần và nếu không được điều trị có thể dẫn đến hạ natri máu, hôn mê hoặc thậm chí tử vong.

Uống rượu và cafe: Cả rượu và caffeine đều có tác dụng lợi tiểu. Uống quá nhiều một trong hai loại có thể gây ra tình trạng đa niệu đến mức mất nước.

Nguyên nhân khác:

• Thiếu máu hồng cầu hình liềm: Những người mắc bệnh di truyền này có thể bị bàng quang tăng hoạt. Các triệu chứng của bàng quang hoạt động quá mức không chỉ bao gồm đa niệu mà còn tiểu đêm, tiểu gấp và tiểu không tự chủ.
• Thai kỳ: Đa niệu là triệu chứng thường gặp trong thời kỳ đầu mang thai. Nguyên nhân là do sự gia tăng progesterone và gonadotropin màng đệm ở người (HCG). Đa niệu trong thai kỳ thường hết sau ba tháng đầu.

Những thói quen sinh hoạt giúp hạn chế diễn tiến của đa niệu

Chế độ sinh hoạt:

• Giảm lượng nước tiêu thụ trong ngày, tùy vào tình trạng mỗi người mà bác sĩ sẽ khuyên bạn nên uống bao nhiêu mỗi ngày. Tuy nhiên, để tránh tình trạng mất nước, nên bổ sung khoảng 1,5 lít nước mỗi ngày.
• Giảm căng thẳng.
• Tuân thủ các chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ, tái khám khi đến hẹn hoặc nếu có bất kỳ lo lắng nào về tình trạng của mình cần liên hệ ngay với bác sĩ để được tư vấn và điều trị.

Chế độ dinh dưỡng: Không có chế độ dinh dưỡng cụ thể nào cho tình trạng đa niệu, việc duy trì một chế độ dinh dưỡng cân bằng và đầy đủ là cần thiết cho sức khỏe chung của bản thân. Ngoài ra, bạn cần hạn chế uống cafe và rượu bia, bởi vì trong cafe và rượu bia có chất gây lợi tiểu, sẽ làm nặng hơn tình trạng đa niệu của bạn.

Phòng ngừa đa niệu

Để phòng ngừa đa niệu bạn cần:

• Điều trị dứt điểm các nguyên nhân gốc rễ. Nếu do nguyên nhân khó điều trị, bệnh nặng, bạn cần phải tuân theo chỉ định của bác sĩ để giúp ổn định tình trạng hiện tại, không để bệnh ngày càng nặng hơn.
• Không uống rượu bia, cafe.
• Giảm căng thẳng.
• Tập bài tập mạnh cơ bàng quang như bài tập Kegel.
• Vệ sinh bộ phận sinh dục đúng cách.

Phương pháp chẩn đoán và xét nghiệm đa niệu

Để tìm ra nguyên nhân gây đa niệu, các bác sĩ có thể yêu cầu một loạt các xét nghiệm. Những xét nghiệm này có thể giúp loại trừ hoặc chẩn đoán xác định bạn có tình trạng đa niệu hay không. Các xét nghiệm bao gồm:

• Xét nghiệm đường huyết;
• Xét nghiệm nitơ urê máu (BUN);
• Xét nghiệm creatinin huyết thanh;
• Điện giải đồ;
• Xét nghiệm áp lực thẩm thấu máu;
• Tổng phân tích nước tiểu;
• Xét nghiệm áp lực thẩm thấu nước tiểu;
• Xét nghiệm nước tiểu 24 giờ.

Ngoài các xét nghiệm cơ bản trên, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm hình ảnh học cao cấp nếu như vẫn còn nghi ngờ chẩn đoán. Các xét nghiệm bao gồm:

• Siêu âm bụng;
• Sinh thiết thận;
• Chụp MRI hoặc CT sọ não giúp phát hiện khối u tuyến yên hoặc khối u não khác.

Điều trị đa niệu

Nội khoa

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây đa niệu mà có phương pháp điều trị thích hợp. Ví dụ, bệnh đái tháo nhạt do thận do lithium gây ra có thể được điều trị bằng cách ngừng sử dụng lithium. Đa niệu do đái tháo đường có khả năng cải thiện khi mức đường huyết của bệnh nhân được kiểm soát.

Ngoại khoa

Nếu nguyên nhân gốc rễ gây ra tình trạng đa niệu là do u tuyến yên, có thể bạn cần phải điều trị bằng phẫu thuật để giải quyết tình trạng này.