Tác dụng phụ và lưu ý khi thực hiện xạ trị I-131

Xạ trị I-131 là phương pháp sử dụng iod phóng xạ để điều trị các bệnh liên quan đến tuyến giáp, đặc biệt là ung thư tuyến giáp và cường giáp. Quá trình này yêu cầu tuân thủ chặt chẽ các quy định trước, trong và sau điều trị nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả cao nhất cho bệnh nhân.

Xạ trị I-131 là gì?

Xạ trị I-131, hay còn gọi là liệu pháp iod phóng xạ (Radioactive Iodine Therapy), là một phương pháp điều trị y học hạt nhân sử dụng đồng vị phóng xạ của i-ốt, iod-131 (I-131), để tiêu diệt các tế bào tuyến giáp hoặc các tế bào ung thư tuyến giáp. Phương pháp này thường được áp dụng trong điều trị:

• Ung thư tuyến giáp: Sau khi phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp, I-131 được sử dụng để tiêu diệt các tế bào tuyến giáp còn sót lại hoặc tế bào ung thư tuyến giáp đã lan ra các khu vực khác.
• Bệnh cường giáp (Basedow hoặc Grave): I-131 hỗ trợ giảm sản xuất hormone tuyến giáp quá mức bằng cách phá hủy một phần mô tuyến giáp.

Khi uống hoặc tiêm vào cơ thể, I-131 được hấp thụ bởi tuyến giáp, vì tuyến này có khả năng hấp thụ iod rất mạnh. Phóng xạ phát ra từ I-131 tiêu diệt các tế bào tuyến giáp hoặc các tế bào ung thư, mà không ảnh hưởng nhiều đến các mô khác trong cơ thể.

Xạ trị I-131 thường được thực hiện trong điều kiện kiểm soát chặt chẽ tại bệnh viện để tránh lây nhiễm phóng xạ cho người khác, và bệnh nhân buộc phải tuân thủ một số biện pháp cách ly tạm thời sau điều trị.

Các tác dụng phụ của xạ trị I-131

Xạ trị I-131, hay liệu pháp iod phóng xạ, mặc dù hiệu quả trong điều trị ung thư tuyến giáp và cường giáp, nhưng cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ. Những tác dụng phụ này thường phụ thuộc vào liều lượng I-131 sử dụng và thể trạng của bệnh nhân. Các tác dụng phụ phổ biến bao gồm:

• Khô miệng và rát họng: Tuyến nước bọt có thể bị tổn thương bởi phóng xạ, dẫn đến khô miệng, giảm tiết nước bọt, cảm giác rát và khó nuốt.
• Thay đổi vị giác: Một số bệnh nhân có thể mất cảm giác vị giác hoặc thay đổi vị giác (thực phẩm có thể có mùi vị khác lạ hoặc mất vị giác).
• Mệt mỏi: Nhiều bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi sau điều trị, có thể kéo dài vài tuần sau khi điều trị.

• Buồn nôn: Tùy thuộc vào liều lượng I-131, bệnh nhân có thể cảm thấy buồn nôn hoặc nôn sau khi dùng iod phóng xạ.
• Đau hoặc sưng tuyến nước bọt: Sưng và đau tại các tuyến nước bọt là một tác dụng phụ tương đối phổ biến do tuyến này cũng hấp thụ một lượng nhỏ iod phóng xạ.
• Giảm chức năng tuyến giáp (suy giáp): Sau điều trị, tuyến giáp có thể bị tổn thương dẫn đến giảm sản xuất hormone tuyến giáp, gây suy giáp, đòi hỏi bệnh nhân phải sử dụng hormone tuyến giáp bổ sung suốt đời.
• Tác động lên khả năng sinh sản: Ở nam giới, điều trị với liều cao I-131 có thể ảnh hưởng tạm thời hoặc lâu dài đến khả năng sinh sản. Ở phụ nữ, chu kỳ kinh nguyệt có thể bị gián đoạn trong thời gian ngắn.
• Phóng xạ lây nhiễm tạm thời: Bệnh nhân có thể phát ra lượng nhỏ phóng xạ từ cơ thể sau điều trị, do đó cần tránh tiếp xúc gần gũi với người khác, đặc biệt là phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ, trong một khoảng thời gian ngắn (thường vài ngày đến một tuần).
• Tăng nguy cơ ung thư thứ phát: Mặc dù hiếm gặp, nhưng liệu pháp iod phóng xạ có thể làm tăng nguy cơ phát triển một số loại ung thư khác sau nhiều năm điều trị, như ung thư tuyến nước bọt hoặc ung thư máu (bệnh bạch cầu).

Hầu hết các tác dụng phụ này là tạm thời và có thể được quản lý hiệu quả, nhưng điều quan trọng là bệnh nhân cần tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ để giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa hiệu quả điều trị.

Các lưu ý khi thực hiện xạ trị I-131

Khi thực hiện xạ trị I-131, bệnh nhân cần chú ý:

Trước khi xạ trị:

• Ngưng dùng thuốc hormone tuyến giáp và áp dụng chế độ ăn ít iod theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Thực hiện các xét nghiệm cần thiết để đánh giá tình trạng sức khỏe.

Trong khi xạ trị:

• Uống nhiều nước để đào thải iod dư thừa và giảm phơi nhiễm phóng xạ.

• Hạn chế tiếp xúc với người khác, đặc biệt là phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ.
• Vệ sinh cá nhân kỹ càng để tránh lây nhiễm phóng xạ cho người xung quanh.

Sau khi xạ trị:

• Tiếp tục cách ly trong thời gian ngắn, tránh tiếp xúc gần và ngủ riêng.
• Chăm sóc răng miệng, theo dõi các tác dụng phụ và tuân thủ lịch tái khám.
• Phụ nữ tránh mang thai trong 6-12 tháng sau điều trị.

Xạ trị I-131 là một phương pháp điều trị hiệu quả cho nhiều bệnh lý tuyến giáp, đặc biệt là ung thư tuyến giáp và cường giáp. Với việc tuân thủ các biện pháp phòng ngừa, theo dõi sau xạ trị và chăm sóc sức khỏe cá nhân, bệnh nhân có thể giảm thiểu rủi ro và đạt được kết quả điều trị tích cực.