Ảnh hưởng của các phương pháp điều trị ung thư đến khả năng sinh sản ở phụ nữ

Các phương pháp điều trị ung thư phổ biến nhất được chỉ định thực hiện là hóa trị, xạ trị, phẫu thuật và liệu pháp hormone. Các phương pháp điều trị khác bao gồm liệu pháp miễn dịch và liệu pháp điều trị trúng đích. Vậy các phương pháp này ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe sinh sản ở phụ nữ.

Điều trị ung thư ảnh hưởng đến khả năng sinh sản ở phụ nữ

Hóa trị

Hóa trị là phương pháp sử dụng thuốc để tiêu diệt hoặc làm chậm sự phát triển của tế bào ung thư, được gọi là thuốc gây độc tế bào và được tạo ra để tác động vào các tế bào có tốc độ phát triển nhanh như tế bào ung thư. Điều này có nghĩa là chúng cũng có thể gây tổn thương các tế bào có tốc độ phát triển nhanh như các tế bào ở cơ quan sinh sản.

Hóa trị có nguy cơ vô sinh phụ thuộc vào vài yếu tố:

• Các loại thuốc hóa trị được sử dụng: Tổn thương trứng xảy ra phổ biến hơn với các loại thuốc hóa trị nhóm alkyl hóa.
• Liều lượng và thời gian hóa trị: Nguy cơ vô sinh tăng theo liều dùng và thời gian hóa trị
• Độ tuổi: Số lượng và chất lượng trứng bắt đầu giảm một cách tự nhiên khi phụ nữ già đi.

Hóa trị có thể khiến kinh nguyệt không đều, tuy nhiên thường sẽ trở lại bình thường khi kết thúc điều trị. Đối với một vài người, kinh nguyệt có thể chấm dứt và gây nên thời kỳ mãn kinh. Sau khi mãn kinh, phụ nữ không thể có con.

Một số loại thuốc hóa trị có thể ảnh hưởng đến tim và phổi. Nếu thuốc gây tổn thương cơ trong thời gian dài có thể gây khó khăn cho việc mang thai và sinh nở trong tương lai. Chuyên gia sẽ thảo luận với bạn về những biện pháp phòng ngừa trong quá trình mang thai.

Xạ trị

Xạ trị sử dụng tia X để tiêu diệt hoặc làm tổn thương các tế bào ung thư để ngăn chặn sự phát triển và nhân lên của chúng. Tia xạ có thể chiếu từ bên ngoài cơ thể bằng các chùm tia xạ ngoài hoặc từ bên trong cơ thể.

Nguy cơ gây vô sinh do xạ trị khác nhau tùy thuộc vùng và liều lượng xạ trị.

• Xạ trị ngoài hoặc trong ở vùng chậu (đối với ung thư trực tràng, bàng quang, cổ tử cung hoặc âm đạo) có thể khiến buồng trứng ngừng sản xuất hormone, dẫn đến mãn kinh tạm thời hoặc vĩnh viễn.
• Điều trị ở vùng chậu có thể làm tăng nguy cơ sảy thai, sinh non và nhẹ cân.
• Xạ trị vùng não có thể làm hỏng tuyến yên, nơi sản xuất các hormone kích thích buồng trứng phóng noãn hằng tháng.

Nguy cơ vô sinh sẽ cao hơn nếu bạn được điều trị đồng thời bằng cả hoá trị và xạ trị.

Xạ trị và hóa trị tăng nguy cơ vô sinh

Phẫu thuật

Ở một số bệnh ung thư, phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc tất cả các cơ quan sinh sản, như buồng trứng, ống dẫn trứng, tử cung và cổ tử cung để loại bỏ tết bào ung thư có thể gây vô sinh.

Cắt tử cung và cổ tử cung

Sử dụng trong điều trị ung thư phụ khoa, như ung thư cổ tử cung, buồng trứng, tử cung và nội mạc tử cung, và đôi khi là ung thư âm đạo. Sau khi cắt bỏ tử cung, bạn sẽ không thể mang thai và kinh nguyệt cũng chấm dứt.

Cắt buồng trứng

Nếu cắt bỏ buồng trứng hai bên khi chưa mãn kinh, bạn sẽ mãn kinh sớm. Bạn sẽ không còn kinh nguyệt hay khả năng mang thai tự nhiên.

Cắt toàn bộ bàng quang (cắt bàng quang triệt để)

Nếu ung thư bàng quang đã lan đến vùng bụng thì niệu đạo, tử cung, buồng trứng, ống dẫn trứng và một phần của âm đạo sẽ bị cắt bỏ. Nếu bạn chưa mãn kinh, việc cắt bỏ này khiến kinh nguyệt chấm dứt hoàn toàn và bạn không thể mang thai tự nhiên.

Liệu pháp hormone

Hormone được sản xuất tự nhiên trong cơ thể. Tuy nhiên, hormone có thể kích thích một số loại ung thư phát triển. Mục đích của liệu pháp hormone là làm chậm sự phát triển của ung thư.

Thụ thể của hormone là một protein trên tế bào. Liệu pháp hormone được sử dụng cho những phụ nữ có thụ thể hormone trên tế bào ung thư (nghĩa là sự phát triển của các tế bào ung thư bị ảnh hưởng bởi nội tiết tố nữ estrogen và progesterone). Các tế bào ung thư có mang các thụ thể hormone được gọi là dương tính với thụ thể hormone. 

Có hai loại thụ thể: Thụ thể estrogen và thụ thể progesterone.

Liệu pháp hormone đồng thời cũng ngăn chặn các hormone cần thiết cho việc sinh sản, vì vậy bạn sẽ phải chờ đợi để thụ thai. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể lưu trữ trứng hoặc phôi trước khi điều trị bằng hormone.

Thuốc kháng estrogen (như tamoxifen, goserelin và ức chế men aromatase) được sử dụng để điều trị những ung thư nhạy cảm với estrogen nhằm giảm nguy cơ tái phát. Nhiều loại thuốc kháng estrogen cần được dùng trong nhiều năm. Trong thời gian này nên tránh mang thai vì có nguy cơ thuốc có thể gây hại cho thai nhi.

Nếu bạn đang điều trị bằng liệu pháp hormone và muốn mang thai, hãy nói chuyện với nhóm điều trị hoặc chuyên gia sinh sản về những lợi ích và bất lợi của việc ngừng liệu pháp hormone.

Liệu pháp hormone ngăn chặn các hormone cần thiết cho việc sinh sản

Những phương pháp điều trị khác

Cấy ghép tế bào gốc, liệu pháp miễn dịch và liệu pháp điều trị trúng đích là những phương pháp điều trị ung thư khác.

Cấy ghép tế bào gốc thường đòi hỏi hóa trị liệu liều cao, đôi khi cần cả xạ trị. Hoá trị và xạ trị được sử dụng trước khi cấy ghép để tiêu diệt các tế bào ung thư trong cơ thể và làm suy yếu hệ thống miễn dịch để nó không tấn công các tế bào của người hiến tặng trong quá trình cấy ghép. Nguy cơ vô sinh sau khi hóa trị liều cao hoặc xạ trị là rất cao.

Ảnh hưởng của liệu pháp miễn dịch và liệu pháp điều trị trúng đích đến mang thai và khả năng sinh sản vẫn chưa được hiểu đầy đủ. Những nghiên cứu trước đây cho thấy một số loại thuốc điều trị trúng đích có thể gây ra mãn kinh sớm.

Bệnh nhân ung thư nên tránh mang thai trong khi điều trị

Một số phương pháp điều trị ung thư, chẳng hạn như hóa trị hay xạ trị, có thể gây hại cho thai nhi hoặc gây ra các dị tật bẩm sinh.

Nếu bạn có khả năng mang thai trong quá trình điều trị, bạn sẽ cần phải sử dụng một số phương pháp tránh thai trong khoảng thời gian này.

Bác sĩ điều trị và các chuyên gia chăm sóc sức khỏe có thể sẽ khuyên bạn nên đợi từ sáu tháng đến hai năm trước khi bắt đầu điều trị nếu có nguyện vọng hẹn hò quan hệ tình dục hoặc cố gắng thụ thai tự nhiên. Việc này phụ thuộc vào phương pháp điều trị mà bạn đã sử dụng. Ví dụ, một số loại thuốc hóa trị có thể đã gây tổn thương đến tất cả trứng đang phát triển.

Bệnh nhân điều trị ung thư nên tránh mang thai

Một số phụ nữ có thể thụ thai sau khi điều trị ung thư mà không cần hỗ trợ y tế. Tuy nhiên, có thể họ sẽ gặp một trong những vấn đề sau.

Suy buồng trứng cấp

Trong quá trình điều trị, và trong một thời gian sau đó, buồng trứng thường ngừng sản xuất hormone vì những tổn thương gây ra do quá trình điều trị, được gọi là suy buồng trứng cấp tính. Nó thường chỉ là tạm thời, bạn sẽ thỉnh thoảng hoặc không có kinh nguyệt, các triệu chứng tương tự như mãn kinh. Nếu suy buồng trứng tiếp tục trong nhiều năm, khả năng buồng trứng của bạn sẽ hoạt động bình thường trở lại là rất thấp.

Mãn kinh sớm

Mãn kinh trước tuổi 40 được gọi là mãn kinh sớm hoặc thiểu năng hoạt động buồng trứng sớm (POI). Điều này xảy ra khi kinh nguyệt của bạn ngưng lại vì số lượng trứng quá thấp.

Trứng có thể đã bị phá hủy hoặc hư hại do điều trị. Nếu quá nhiều trứng bị tổn thương trong quá trình điều trị, mãn kinh sẽ là vĩnh viễn. Mãn kinh sớm có thể xảy ra ngay lập tức hoặc nhiều năm sau khi điều trị tùy thuộc vào độ tuổi, phương pháp điều trị và liều lượng điều trị.

Mặc dù mãn kinh có nghĩa là bạn sẽ không rụng trứng, nhưng bạn vẫn có thể mang thai nếu bạn còn tử cung và sử dụng trứng được lưu trữ hoặc trứng của người hiến tặng. Một số ít phụ nữ mắc bệnh POI (5-10%) có cơ hội mang thai tự nhiên, bởi vì trong một số trường hợp hiếm gặp, một quả trứng còn lại có thể trưởng thành và được thụ tinh bởi một tinh trùng.

Các triệu chứng mãn kinh sớm có thể bao gồm:

• Âm đạo khô.
• Mất hoặc giảm hứng thú trong tình dục (ham muốn thấp).
• Bốc hỏa và đổ mồ hôi đêm.
• Đau khớp.
• Rối loạn giấc ngủ.
• Cảm thấy lo lắng hoặc stress.

Các triệu chứng thường nghiêm trọng hơn khi mãn kinh bắt đầu đột ngột do cơ thể không có thời gian để làm quen với việc giảm dần nồng độ hormone.

Để kiểm soát các triệu chứng mãn kinh hãy thảo luận với bác sĩ của bạn về những lợi ích và rủi ro của liệu pháp thay thế hormone (HRT). Liệu pháp này thay thế các hormone thường được sản xuất bởi buồng trứng, có thể được dùng dưới dạng viên nén, kem hoặc miếng dán trên da.

Sử dụng các liệu pháp thay thế hormone có chứa estrogen có thể làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh. Hãy hỏi bác sĩ xem liệu sử dụng nó có an toàn hay không. Một số phụ nữ mắc ung thư nhạy cảm với hormone có thể được khuyên không nên dùng HRT. Ngoài ra, kem dưỡng ẩm âm đạo có sẵn ở các quầy thuốc có thể giúp giảm đau và khô âm đạo.

Các lựa chọn không có hormone (chẳng hạn như châm cứu) cũng có thể giúp ích. Uống viên canxi và vitamin D, thực hiện một số bài tập thể dục để tăng cường sự rắn chắc của xương có thể làm giảm một số triệu chứng mãn kinh. Tập thể dục cũng có thể giúp thay đổi tâm trạng, tăng năng lượng và giúp xương chắc khỏe. Hãy thảo luận với bác sĩ về những lựa chọn tốt nhất cho tình huống của bạn.

Ly Nguyễn

Nguồn tham khảo: Yhoccongdong.com