Viêm não Nhật Bản: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị

Viêm não Nhật Bản là một bệnh truyền nhiễm do virus, chủ yếu lây lan qua vết đốt của muỗi vằn. Đây là bệnh lý nguy hiểm với tỷ lệ tử vong cao, lên đến 30%. Những người sống sót sau khi mắc bệnh thường phải đối mặt với nhiều di chứng nặng nề và vĩnh viễn, bao gồm rối loạn tâm thần, liệt, rối loạn ngôn ngữ, co giật, và động kinh.

Những dấu hiệu và triệu chứng của viêm não Nhật Bản

Hầu hết những người bị nhiễm vi rút viêm não Nhật Bản đều không có triệu chứng hoặc các triệu chứng nhẹ trong thời gian ngắn, thường bị nhầm với bệnh cúm. Nhưng cứ 250 người thì có 1 người bị nhiễm viêm não Nhật Bản phát triển các triệu chứng nghiêm trọng hơn khi bệnh lây lan đến não. Điều này thường xảy ra từ 5 đến 15 ngày sau khi nhiễm trùng.

Các triệu chứng có thể bao gồm:

• Nhiệt độ cao (sốt);
• Co giật;
• Lú lẫn;
• Không có khả năng nói;
• Rung lắc không kiểm soát được của các bộ phận cơ thể (run);
• Yếu cơ hoặc tê liệt.

Cứ 3 người thì có 1 người phát triển các triệu chứng nghiêm trọng hơn này sẽ chết do nhiễm trùng.

Ở những người sống sót, các triệu chứng này có xu hướng cải thiện từ từ. Nhưng có thể mất vài tháng để hồi phục hoàn toàn và đến một nửa số người sống sót bị tổn thương não vĩnh viễn. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề lâu dài, chẳng hạn như run và co giật cơ, thay đổi tính cách, yếu cơ, khó khăn trong học tập và tê liệt ở 1 hoặc nhiều chi.

Xem thêm: Các triệu chứng viêm não Nhật Bản ở người lớn mà bạn cần lưu ý

Tác động của viêm não Nhật Bản đối với sức khỏe

Trong số bệnh nhân phát triển thành viêm não, 20% - 30% tử vong.

Mặc dù một số triệu chứng cải thiện sau đợt bệnh cấp tính, 30% - 50% người sống sót tiếp tục có các triệu chứng về thần kinh, nhận thức hoặc tâm thần.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Những ai có nguy cơ mắc phải viêm não Nhật Bản?

Những người có nguy cơ cao mắc viêm não Nhật Bản bao gồm trẻ em và người lớn sống hoặc du lịch đến khu vực nông thôn ở Đông Á và Đông Nam Á, nơi muỗi vằn phổ biến và hoạt động mạnh.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải viêm não Nhật Bản

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm não Nhật Bản bao gồm:

• Địa lý: Sống hoặc du lịch đến các khu vực nông thôn ở Đông Á và Đông Nam Á nơi muỗi vằn sinh sống và lây truyền virus.
• Mùa: Mùa mưa hoặc mùa hè, khi dân số muỗi tăng lên đáng kể.
• Hoạt động ngoài trời: Tham gia vào các hoạt động ngoài trời, đặc biệt là vào ban đêm, tăng khả năng tiếp xúc với muỗi.
• Thiếu phòng ngừa: Không sử dụng biện pháp bảo vệ như màn chống muỗi, quần áo dài tay, và chất xua muỗi.
• Tiêm chủng: Không tiêm vaccine phòng viêm não Nhật Bản khi sống hoặc đi du lịch đến khu vực có nguy cơ.

Những yếu tố này cần được lưu ý để phòng tránh và giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.

Vi rút viêm não Nhật Bản là một loại vi rút flavivirus liên quan đến bệnh sốt xuất huyết, sốt vàng da có thể lây lan bởi một số loại muỗi.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của viêm não Nhật Bản

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị. 
• Duy trì lối sống tích cực, hạn chế sự căng thẳng.
• Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.
• Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.
• Bệnh nhân cần lạc quan. Tâm lý có ảnh hưởng rất lớn đến điều trị, hãy nói chuyện với những người đáng tin cậy, chia sẻ với những thành viên trong gia đình, nuôi thú cưng hay đơn giản là đọc sách, làm bất cứ thứ gì khiến bạn thấy thoải mái.

Chế độ dinh dưỡng:

Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, tham khảo ý kiến bác sĩ về chế độ ăn phù hợp.

Phương pháp phòng ngừa viêm não Nhật Bản hiệu quả

Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:

• Sử dụng chất xua muỗi: Thường xuyên bôi kem hoặc xịt chất xua muỗi có chứa DEET, picaridin, hoặc các thành phần khác được chứng minh là hiệu quả.
• Mặc quần áo bảo hộ: Đặc biệt khi ở ngoài trời vào ban đêm, mặc quần áo dài tay, quần dài, và mũ để giảm tiếp xúc trực tiếp với muỗi.
• Dùng màn chống muỗi: Sử dụng màn chống muỗi khi ngủ, đặc biệt nếu khu vực bạn sống hoặc đang du lịch có nhiều muỗi.
• Tiêm vaccine: Đối với những người sống hoặc đi du lịch đến các khu vực có nguy cơ cao, tiêm vaccine viêm não Nhật Bản là biện pháp phòng ngừa rất hiệu quả.
• Tránh các khu vực tập trung muỗi: Giới hạn thời gian ở những nơi có nước đọng hoặc khu vực tập trung nhiều muỗi, như ao hồ, bãi cỏ cao, và rừng rậm.
• Sử dụng lưới cửa sổ và cửa ra vào: Lắp đặt lưới chống muỗi trên cửa sổ và cửa ra vào để ngăn chặn muỗi xâm nhập vào nhà.
• Phun thuốc diệt muỗi: Thường xuyên phun thuốc diệt muỗi trong nhà và xung quanh khu vực sinh sống, đặc biệt trong mùa mưa.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán viêm não Nhật Bản

Việc chẩn đoán viêm não Nhật Bản chủ yếu dựa vào lịch sử tiếp xúc, triệu chứng lâm sàng, và được xác nhận bằng các phương pháp xét nghiệm sau:

• Xét nghiệm máu: Kiểm tra sự hiện diện của kháng thể đặc hiệu chống lại virus viêm não Nhật Bản. Các bài kiểm tra này có thể bao gồm phương pháp ELISA (enzyme-linked immunosorbent assay) để phát hiện kháng thể IgM và IgG.
• Dịch não tủy: Lấy mẫu dịch não tủy thông qua thủ thuật chọc dò tủy sống để phân tích. Xét nghiệm này có thể phát hiện virus hoặc kháng thể đặc hiệu trong dịch não tủy, là bằng chứng trực tiếp của nhiễm trùng.
• PCR (Polymerase Chain Reaction): Một phương pháp nhạy cảm để phát hiện RNA của virus trong máu hoặc dịch não tủy. PCR có thể cung cấp kết quả nhanh chóng và chính xác về sự hiện diện của virus.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp CT (Computed Tomography): Những phương pháp này không dùng để phát hiện trực tiếp virus nhưng có thể giúp phát hiện các thay đổi trong não do viêm nhiễm gây ra, như sưng hoặc tổn thương não.
• Xét nghiệm hỗ trợ: Các xét nghiệm như đếm bạch cầu, độ đặc của protein trong dịch não tủy cũng có thể được sử dụng để hỗ trợ chẩn đoán.

Phương pháp điều trị viêm não Nhật Bản hiệu quả

Không có phương pháp điều trị cụ thể nào được tìm thấy có lợi cho bệnh nhân JE, nhưng nhìn chung cần phải nhập viện để được chăm sóc hỗ trợ và theo dõi chặt chẽ. Điều trị theo triệu chứng, nghỉ ngơi, truyền nước và sử dụng thuốc giảm đau và thuốc để hạ sốt có thể làm giảm một số triệu chứng.