Viêm não: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Bệnh viêm não là tình trạng viêm của nhu mô não, thường do nhiễm trùng virus hoặc phản ứng miễn dịch. Các triệu chứng có thể bao gồm sốt, đau đầu, thay đổi tình trạng tinh thần, co giật và suy giảm chức năng thần kinh cục bộ. Trong một số trường hợp, viêm não có thể để lại những di chứng nặng nề suốt đời hoặc đe dọa tính mạng. Vì vậy, chẩn đoán và điều trị kịp thời vô cùng quan trọng.

Những triệu chứng thường gặp của viêm não

Các triệu chứng của bệnh viêm não có thể biến đổi rộng rãi tùy theo mức độ nghiêm trọng và vị trí viêm trong não. Dưới đây là một số dấu hiệu và biểu hiện thường gặp:

• Đau đầu dữ dội và cứng cổ;
• Suy giảm nhận thức: Bao gồm đờ đẫn, lú lẫn, hôn mê, và mất trí nhớ;
• Thay đổi nhận thức: Bao gồm ảo giác và mất định hướng;
• Thay đổi nhân cách;
• Rối loạn nghe nói và co giật;
• Buồn nôn và ói mửa;
• Ở trẻ nhỏ: Có thể có các triệu chứng như phồng thóp đầu, gồng cứng người, nôn trớ, khóc khó dỗ nín, và khóc nhiều hơn khi được bồng bế hoặc thay đổi tư thế.

Viêm não có thể xuất hiện đột ngột cùng với hoặc không có dấu hiệu báo trước khi nhiễm virus.

Biến chứng của viêm não

Viêm não có thể gây ra các vấn đề về thần kinh, một số trong đó có thể cần được điều trị và hỗ trợ y tế liên tục. Các biến chứng có thể bao gồm:

• Liệt tứ chi;
• Mất thính lực;
• Mất trí nhớ;
• Thay đổi tính cách;
• Rối loạn lời nói và ngôn ngữ;
• Trong một số trường hợp nặng hoặc không điều trị kịp thời có thể ảnh hưởng đến tính mạng.

Tìm hiểu ngay: Bệnh viêm não nguy hiểm như thế nào?

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Khi có triệu chứng đột ngột đau đầu dữ dội, sốt cao, co giật hay bất cứ triệu chứng nào của viêm não, hãy đưa người bệnh đến bệnh viện gần nhất càng sớm càng tốt.

Những ai có nguy cơ mắc viêm não?r

Bất kì ai cũng có thể mắc viêm não. Tuy nhiên, trẻ nhỏ và người lớn tuổi có nguy cơ mắc hầu hết các loại viêm não do virus cao hơn. Đối với viêm não tự miễn phổ biến hơn ở trẻ em và thanh niên.

Tìm hiểu để phòng ngừa: Nhận biết dấu hiệu viêm màng não ở trẻ em

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm não

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm não virus bao gồm:

• Độ tuổi: Trẻ em và người cao tuổi thường dễ bị viêm não hơn và có thể trải qua triệu chứng nghiêm trọng.
• Sức khỏe miễn dịch: Những người có hệ miễn dịch yếu, do bệnh tật, điều trị y tế, hoặc ghép tạng, có nguy cơ cao hơn.
• Mùa trong năm: Mùa hè ấm áp làm tăng nguy cơ viêm não do arbovirus do sự sinh sôi của chim và muỗi. Trong khi đó, mùa đông-xuân có thể thấy nhiều trường hợp viêm não do virus ruột hơn.
• Vùng địa lý: Các khu vực nhiệt đới thường có nguy cơ cao hơn do sự phổ biến của arbovirus.

Hoạt động ngoài trời: Những người thường xuyên hoạt động ngoài trời như làm vườn, chăn nuôi, hoặc nghiên cứu động vật có khả năng tiếp xúc nhiều với muỗi và do đó có nguy cơ cao mắc bệnh.

 Nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh viêm não là nhiễm Virus. Các loại virus có thể gây viêm não bao gồm:

• Herpes virus: Đây là một nhóm virus có khả năng gây nhiễm trùng nặng ở não, bao gồm virus herpes simplex gây viêm não herpes.
• Arbovirus: Nhóm virus này lây lan qua vết cắn của muỗi và các côn trùng khác. Chúng có thể gây ra các bệnh như viêm não Nhật Bản, viêm não Saint Louis, và viêm não phương Tây.
• Virus bệnh dại: Virus này lây lan qua vết cắn của động vật nhiễm bệnh như chó và mèo, và có thể gây viêm não nghiêm trọng hoặc tử vong.

Ngoài ra, viêm não cũng có thể do nhiễm khuẩn, nấm, hoặc thậm chí do phản ứng miễn dịch của cơ thể với một nhiễm trùng ở một nơi khác trong cơ thể mà di chuyển tới não.

Tìm hiểu thêm: Viêm màng não virus và toàn bộ thông tin cần biết

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của viêm não

Chế độ sinh hoạt:

• Vệ sinh sạch sẽ, rửa tay đúng cách;
• Sử dụng thuốc chống côn trùng;
• Hãy đến gặp ngay bác sĩ nếu có các triệu chứng của viêm não đặc biệt là các triệu chứng đau đầu, sốt cao, co giật hay có bất kỳ lo lắng nào trong quá trình chăm sóc con bạn.

Tìm hiểu ngay cách chăm sóc bệnh nhân: Cách chăm sóc bệnh nhân viêm màng não mủ

Chế độ dinh dưỡng:

Một chế độ ăn uống lành mạnh có lợi cho quá trình phục hồi của bạn sau điều trị viêm não. Ngoài ra, sau chấn thương não, lượng calo nạp vào có thể tăng lên và điều quan trọng là phải ăn thực phẩm giàu chất dinh dưỡng.

Các thực phẩm nên ăn:

• Cá: Đặc biệt là cá hồi. Các loại cá có dầu như cá hồi có chứa axit béo omega-3 cần thiết cho não bộ.
• Hạt chia: Hạt chia chứa nhiều omega-3 hơn bất kỳ loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật nào khác và có thể được rắc vào ngũ cốc ăn sáng, thêm vào sinh tố và nước trái cây.
• Bơ: Bơ cũng rất giàu vitamin E giúp hệ thống miễn dịch khỏe mạnh và giúp bảo vệ tế bào não.
• Cacao: Cacao là dạng sô cô la thô trước khi thêm bất kỳ chất béo và đường nào. Nó chứa đầy chất chống oxy hóa và flavonoid bảo vệ não, giúp giảm viêm.
• Rau xanh: Cải xoăn và rau bina thực sự bổ dưỡng và hỗ trợ sức khỏe toàn diện, đồng thời chúng đã được chứng minh là có tác dụng chủ yếu là tăng cường sức khỏe não bộ bằng cách giúp làm chậm quá trình lão hóa.
• Chiết xuất cây Bạch quả: Ginkgo Biloba chiết xuất từ cây Bạch quả hỗ trợ lưu thông máu đến não, do đó hỗ trợ trí nhớ.
• Probiotic: Bổ sung Probiotic (chứa Lactobacillus acidophilus), 5 - 10 tỷ CFU mỗi ngày, giúp tăng cường sức khỏe hệ tiêu hóa và miễn dịch.

Các thực phẩm nên tránh:

• Tránh uống rượu bia, café, nước uống có ga.
• Tránh thức ăn, bánh kẹo, thức uống có quá nhiều đường.
• Tránh thức ăn có nhiều dầu mỡ, thức ăn chiên xào, thức ăn chế biến sẵn như khoai tây chiên, gà rán, thịt xông khói, xúc xích, thịt nguội.

Phương pháp phòng ngừa viêm não hiệu quả

Để phòng ngừa viêm não cần thực hiện các điều sau:

• Chích ngừa vắc-xin bệnh sởi, Rubella, quai bị, viêm não nhật bản.
• Rửa tay kỹ và thường xuyên, đặc biệt là sau khi tiếp xúc với chó mèo.
• Tránh ra ngoài vào lúc bình minh và hoàng hôn khi muỗi hoạt động mạnh nhất.
• Tránh ao tù nước đọng quanh nhà.
• Sử dụng thuốc chống côn trùng.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán viêm não

Bác sĩ sẽ hỏi bệnh sử, tiền căn bệnh lý của trẻ và gia đình, khám sức khỏe tổng quát, khám thần kinh để đánh giá chức năng não bộ và đề nghị một số xét nghiệm để chẩn đoán xác định trẻ có mắc bệnh viêm não hay không.

Các xét nghiệm bác sĩ sử dụng để chẩn đoán viêm não bao gồm:

Các xét nghiệm bao gồm:

• Chọc dò dịch não tủy: Xét nghiệm này giúp xác định các dấu hiệu nhiễm trùng trong dịch não tủy.
• Xét nghiệm máu: Đánh giá chức năng của cơ quan và kiểm tra các loại vi khuẩn trong máu cụ thể.
• Các xét nghiệm hình ảnh học như chụp CT, MRI: Những xét nghiệm này cho thấy dấu hiệu tổn thương mô não. Ngoài ra, xét nghiệm này cũng có thể phát hiện các vấn đề như khối u và chảy máu não.
• Điện não đồ (EEG): Xét nghiệm ghi lại các tín hiệu điện trong não, để kiểm tra các sóng não bất thường.

Chẩn đoán sớm can thiệp kịp thời: Phương pháp chụp CT não và những điều cần biết

Phương pháp điều trị viêm não hiệu quả

Đối với trường hợp viêm não mức độ nhẹ đến trung bình

Hầu hết người viêm não cần được chăm sóc tại bệnh viện, thường là ở phòng chăm sóc đặc biệt (ICU). Các bác sĩ sẽ theo dõi huyết áp, nhịp tim, nhịp thở và dịch cơ thể để ngăn ngừa tình trạng viêm não nặng thêm.

Các loại thuốc được chỉ định tùy vào tình trạng bao gồm:

• Thuốc kháng virus có thể điều trị một số dạng viêm não, chẳng hạn như viêm não do Herpes simplex có thể điều trị bằng Acyclovir.
• Corticosteroid có thể được sử dụng để giảm quá trình viêm, phù nề ở não.
• Thuốc chống co giật có thể được dùng cho bị co giật.
• Acetaminophen có thể giúp hạ sốt và giảm đau đầu.
• Thuốc kháng sinh không có tác dụng chống lại virus nên không được sử dụng để điều trị hầu hết các dạng viêm não do nhiễm virus.
• Trong một số trường hợp, viêm não có thể gây ra vấn đề kéo dài như khuyết tật học tập, vấn đề về giọng nói, giảm trí nhớ, giảm thính lực hoặc yếu liệt cơ. Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng có thể giúp ích trong những trường hợp này.
• Sau giai đoạn cấp, nếu có các biến chứng như liệt vận động, nói khó, suy giảm trí nhớ… Bạn nên đến các phòng khám và Bệnh viện Y học cổ truyền để được bác sĩ Y học cổ truyền khám, tư vấn và chỉ định các phác đồ điều trị đông tây y kết hợp để giúp cải thiện triệu chứng của bản thân. Các phương pháp Y học cổ truyền có thể được chỉ định như xoa bóp bấm huyệt, châm cứu, nhĩ châm, đầu châm, dưỡng sinh…

Khám phá ngay: Quá trình điều trị và hồi phục viêm não tự miễn

Đối với trường hợp viêm não mức độ nặng

Trong trường hợp viêm não mức độ nặng, bạn sẽ được chăm sóc đặc biệt. Bác sĩ sẽ theo dõi huyết áp, nhịp tim, nhịp thở và dịch cơ thể liên tục mỗi giờ. Nếu người bệnh có triệu chứng khó thở, oxy máu giảm thấp có thể cung cấp oxy bằng cannula, bóp bóng hoặc thậm chí đặt nội khí quản. 

Việc nuôi ăn và cung cấp chất dinh dưỡng sẽ thông qua đường tĩnh mạch. Kháng sinh hoặc kháng virus có thể được chỉ định dạng phổ rộng bao phủ cả các chủng kháng thuốc.