Tắc ruột già là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Tắc ruột già xảy ra khi ruột già bị tắc nghẽn một phần hoặc toàn bộ. Các triệu chứng bao gồm đau bụng, sốt, táo bón và nôn mửa. Đây có thể là một tình trạng nguy hiểm, có khả năng làm tăng nguy cơ nhiễm trùng nặng hoặc thủng ruột. 

Những dấu hiệu và triệu chứng của tắc ruột già

Các triệu chứng thường gặp nhất khi tắc ruột già:

• Chướng bụng;
• Buồn nôn và ói mửa;
• Đau bụng quằn quại;
• Táo bón;
• Ăn không ngon;
• Sốt.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng tắc ruột già, hãy liên hệ ngay với bác sĩ tiêu hóa để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.

Những ai có nguy cơ mắc phải tắc ruột già?

Bất cứ ai cũng có thể bị tắc ruột già, nhưng thường gặp nhất ở người trên 40 tuổi mắc ung thư đại tràng.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải tắc ruột già

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ phát triển chứng tắc ruột già, bao gồm:

• Gia đình có người mắc ung thư đại tràng, polyp đại tràng, viêm túi thừa;
• Mắc bệnh viêm ruột và không được điều trị phù hợp;
• Phẫu thuật đường ruột.

Nguyên nhân dẫn đến tắc ruột già

Các nguyên nhân phổ biến nhất gây tắc ruột già bao gồm:

• Dính ruột (mô sẹo) do phẫu thuật: Dải mô sẹo hình thành sau phẫu thuật trên bụng hoặc xương chậu có thể là nguyên nhân gây tắc ruột già.
• Thoát vị: Các đoạn ruột của bạn có thể xuyên qua phần yếu của thành bụng. Ruột của bạn có thể bị tắc nghẽn nếu nó bị mắc kẹt hoặc bị chèn ép quá chặt ở nơi nó lọt qua.
• Khối u: Các khối u có thể hình thành trong ruột hoặc lây lan từ các bộ phận khác của cơ thể (ung thư di căn). Những sự tăng trưởng này có thể gây tắc nghẽn một phần hoặc toàn bộ. Ung thư ruột già là nguyên nhân hàng đầu gây tắc nghẽn ruột già.

Các nguyên nhân khác gây tắc ruột bao gồm:

• Bệnh viêm ruột (IBD): Các bệnh viêm ruột, chẳng hạn như bệnh Crohn có thể khiến mô sẹo hình thành trên thành ruột. Các mô sẹo có thể lớn dần và gây tắc ruột.
• Viêm túi thừa đại tràng: Viêm túi thừa xảy ra khi các túi nhỏ gọi là túi thừa hình thành trong đại tràng bị viêm. Túi thừa sưng to có thể khiến đại tràng bị hẹp lại.
• Lồng ruột: Lồng ruột là nguyên nhân chính gây tắc ruột ở trẻ dưới 3 tuổi. Với tình trạng này, một đoạn ruột xẹp vào bên trong một đoạn ruột khác. Các đoạn bị xẹp có thể chặn đường đi của ruột và sự lưu lượng máu ở ruột già.
• Xạ trị vùng bụng: Viêm ruột do xạ trị là một biến chứng của xạ trị xảy ra khi bức xạ gây sẹo ở mô khỏe mạnh. Sẹo có thể gây ra những vết hẹp làm tắc nghẽn ruột già.
• Ăn phải vật lạ: Ăn thứ gì đó mà cơ thể bạn không thể phân hủy và xử lý (như những thứ không phải thực phẩm như trái banh, miếng cao su…) có thể làm tắc nghẽn đường ruột của bạn.

Những thói quen sinh hoạt giúp hạn chế diễn tiến của tắc ruột già

Chế độ sinh hoạt

Để hạn chế diễn tiến của tắc ruột già, bạn có thể tham khảo các việc làm sau:

• Tuân thủ điều trị của bác sĩ;
• Tập thể dục thường xuyên. Ít nhất 30 phút mỗi ngày và hầu hết các ngày trong tuần.

Chế độ dinh dưỡng

Nếu đường ruột của bạn bình thường, chất xơ sẽ tốt cho bạn. Tuy nhiên, nếu bạn bị tắc ruột, bạn nên thực hiện chế độ ăn ít chất xơ không hòa tan. Chất xơ không hòa tan là phần cứng và thô của thực vật mà chúng ta ăn, chẳng hạn như vỏ trái cây và rau quả, ngũ cốc và một số loại hạt. Loại chất xơ này có thể bị kẹt ở những phần hẹp của ruột.

Bạn có thể tránh chất xơ không hòa tan bằng cách:

• Gọt vỏ, nấu hoặc cắt nhỏ trái cây và rau quả và loại bỏ hạt của chúng.
• Ăn bánh mì trắng, mì ống và gạo thay vì ngũ cốc nguyên hạt.

Kiểu ăn kiêng này có thể làm tăng nguy cơ táo bón. Để ngăn chặn điều này, hãy đảm bảo uống nhiều nước và tập thể dục.

Ngoài ra, điều quan trọng là phải nấu chín thức ăn, tránh thức ăn dai và nhai kỹ trước khi nuốt. Thảo luận với chuyên gia dinh dưỡng để có chế độ ăn uống và dinh dưỡng phù hợp.

Phòng ngừa tắc ruột già

Các phương pháp giúp phòng ngừa tắc ruột bao gồm:

• Hạn chế thịt đỏ và thịt chế biến sẵn.
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh.
• Tập thể dục ít nhất 30 phút hầu hết các ngày trong tuần.
• Uống ít nhất 2 lít nước mỗi ngày.
• Hạn chế rượu bia, thuốc lá.
• Xét nghiệm tầm soát ung thư đại tràng định kỳ.

Các câu hỏi thường gặp về tắc ruột già

Khi nào tôi nên đến gặp bác sĩ?

Hãy liên hệ ngay với bác sĩ nếu bạn có các triệu chứng:

• Sốt;
• Nôn mửa dai dẳng;
• Đau bụng dữ dội;
• Dấu hiệu mất nước.

Các biến chứng của tắc ruột là gì?

Các biến chứng có thể bao gồm:

• Thủng đại tràng;
• Viêm đại tràng nhiễm độc;
• Sốc nhiễm trùng;
• Tử vong.

Tắc ruột có tự khỏi được không?

Hầu hết trường hợp tắc nghẽn một phần sẽ khỏi mà không cần phẫu thuật. Nhưng bạn vẫn có thể cần các phương pháp điều trị như thuốc nhuận tràng và nghỉ ngơi để giảm áp lực lên vùng bị tắc. Hãy đi khám bác sĩ nếu bạn nghĩ mình có thể bị tắc ruột.

Thuốc nhuận tràng có thể làm sạch tắc ruột không?

Nếu bạn có triệu chứng tắc ruột già, không được dùng thuốc nhuận tràng mà không có sự đồng ý của bác sĩ. Việc sử dụng không đúng cách một số loại thuốc nhuận tràng, chẳng hạn như những loại có chứa chất xơ psyllium, thậm chí có thể gây tắc ruột thêm.

Làm thế nào chẩn đoán tắc ruột già?

Để chẩn đoán tắc ruột già, bác sĩ có thể sẽ:

• Hỏi bạn những câu hỏi về thói quen sinh hoạt và các triệu chứng của bạn;
• Khám bụng;
• Xét nghiệm máu;
• Chụp X-quang hoặc chụp CT bụng.

Phương pháp chẩn đoán và xét nghiệm tắc ruột già

Việc chẩn đoán ban đầu cho tắc ruột già bao gồm hỏi bệnh sử và khám thực thể đầy đủ, nhanh chóng, đánh giá các triệu chứng và đề nghị cận lâm sàng. Bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm này để xác nhận chẩn đoán tắc ruột già:

• Xét nghiệm máu: Bạn có thể cần phân tích công thức máu và điện giải đồ. Xét nghiệm máu kiểm tra các dấu hiệu nhiễm trùng. Rối loạn điện giải có thể có nếu bạn bị mất nước nghiêm trọng.
• Chụp X-quang bụng: Chụp X-quang bụng có thể cho thấy vị trí tắc nghẽn.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): Chụp CT cung cấp hình ảnh chi tiết hơn chụp X-quang. Chụp CT cung cấp thông tin chính xác hơn về vị trí tắc ruột và nguyên nhân gây ra nó.

Trẻ em và những người đang mang thai không nên tiếp xúc nhiều với bức xạ nên có thể chụp MRI hoặc siêu âm để chẩn đoán tắc ruột già.

Điều trị tắc ruột già

Nội khoa

Điều trị tiêu chuẩn cho bệnh tắc ruột già phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Mục đích ban đầu là giải quyết tắc nghẽn và ngăn ngừa biến chứng nhiễm trùng. Việc điều trị nội khoa có thể bao gồm các phương pháp sau:

• Thuốc làm mềm phân: Trong một số trường hợp, thuốc làm mềm phân có thể được xem xét để giúp giảm tắc nghẽn. Cách tiếp cận này có thể được xem xét nếu bạn bị tắc ruột một phần.
• Thuốc kháng sinh: Trong những trường hợp nghiêm trọng hoặc để phòng ngừa biến chứng nhiễm trùng bác sĩ có thể chỉ định kháng sinh đường tĩnh mạch. Bác sĩ có thể chỉ định một số kháng sinh như Vancomycin, Rifamycin…
• Thuốc giảm đau: Thuốc giảm đau có thể được chỉ định để làm giảm các cơn đau bụng do tắc ruột già.
• Để ruột nghỉ ngơi: Bạn có thể cần phải kiêng ăn hoặc uống để ruột có thời gian làm sạch tắc nghẽn hoặc co lại về kích thước bình thường. Thay vào đó, bác sĩ sẽ chỉ định truyền dinh dưỡng đường tĩnh mạch để đảm bảo sức khỏe cho bạn.

Ngoại khoa

Bạn có thể sẽ cần phẫu thuật nếu ruột của bạn bị tắc hoàn toàn.

Có một số loại phẫu thuật điều trị tắc ruột, bao gồm cắt bỏ khối u trong ruột, cắt bỏ mô sẹo và sửa chữa các mạch máu. Đôi khi, có thể cần phải cắt bỏ một vùng mô ruột bị viêm hoặc hoại tử.