Liệt dương: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Liệt dương là tình trạng người bệnh không có khả năng đạt được hoặc duy trì sự cương cứng đủ lâu để quan hệ tình dục. Có nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể do nguyên nhân từ mạch máu, thần kinh, sức khỏe tâm thần hoặc chấn thương. Bệnh lý này có thể cải thiện nếu được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Những dấu hiệu và triệu chứng của liệt dương

Các triệu chứng của liệt dương (rối loạn cương dương) bao gồm:

• Tần suất cương dương trước khi quan hệ tình dục giảm đi so với trước.
• Có thể đạt được sự cương dương trước khi quan hệ tình dục nhưng không thể duy trì trong quá trình quan hệ tình dục.
• Hoàn toàn không có khả năng cương dương.
• Cần nhiều kích thích để duy trì sự cương dương.

Biến chứng của liệt dương

Liệt dương có thể gây ra sự không thỏa mãn trong đời sống tình dục, gây ra các vấn đề trong mối quan hệ và khiến nam giới bị căng thẳng, lo lắng, bối rối và ảnh hưởng đến sự tự tin. Những trạng thái cảm xúc này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng rối loạn cương dương.

Nếu bạn đời của bạn bị rối loạn cương dương và những gánh nặng cảm xúc liên quan, điều quan trọng là phải làm cho người ấy hiểu rằng tình trạng này có thể được điều trị. Vì có nhiều yếu tố liên quan đến sự phát sinh rối loạn cương dương nên các bác sĩ sẽ cố gắng tìm ra nguyên nhân gây bệnh, đặc biệt là các bệnh lý nghiêm trọng như bệnh tim mạch, đái tháo đường, bệnh lý tuyến giáp,... Tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh, các bác sĩ sẽ quyết định nên áp dụng chiến lược điều trị nào.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Hãy đến gặp bác sĩ và trình bày về tình trạng của bản thân nếu:

• Bạn lo lắng về khả năng cương dương của mình hoặc bạn đang gặp các vấn đề tình dục khác như xuất tinh sớm hoặc chậm.
• Bạn đang mắc các bệnh lý như đái tháo đường, bệnh tim mạch hoặc một tình trạng sức khỏe đã biết khác có thể liên quan đến rối loạn cương dương.
• Bạn có các triệu chứng khác cùng với rối loạn cương dương.

Những ai có nguy cơ mắc phải liệt dương?

Các nhà khoa học ước tính rằng rối loạn cương dương ảnh hưởng đến hơn 50% nam giới trong độ tuổi từ 40 đến 70. Và con số đó có thể cao hơn do nhiều người không tìm kiếm sự giúp đỡ về tình trạng này vì tâm lý ngại ngần.

Bạn có thể có nguy cơ mắc liệt dương cao hơn nếu bạn:

• Từ 40 tuổi trở lên;
• Có chỉ số khối cơ thể (BMI) trên 25;
• Mắc rối loạn lo âu hoặc trầm cảm;
• Lối sống tĩnh tại, ít hoạt động thể chất;
• Hút thuốc lá, uống rượu hoặc sử dụng các chất gây nghiện khác.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải liệt dương

Một số yếu tố nguy cơ làm tăng nguy cơ mắc liệt dương:

• Đái tháo đường tuýp 2;
• Bệnh tim mạch;
• Bệnh thận mạn;
• Đa xơ cứng;
• Ung thư tuyến tiền liệt;
• Ung thư bàng quang;
• Rối loạn tâm lý - tâm thần;
• Một số loại thuốc: Thuốc hạ áp, thuốc kháng androgen, thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần, thuốc lợi tiểu,...

Có nhiều nguyên nhân có thể gây ra liệt dương, ba nhóm nguyên nhân ảnh hưởng bao gồm:

• Hệ tuần hoàn: Hệ tuần hoàn bao gồm các tim và mạch máu. Dương vật của bạn cần lưu lượng máu đổ vào đầy đủ để cương cứng và duy trì sự cương cứng. Dương vật của bạn cũng dựa vào một loạt các van để đóng lại khi đầy máu. Trong một số trường hợp, các van này có thể không hoạt động như bình thường.
• Hệ thần kinh: Hệ thần kinh bao gồm não, tủy sống và các dây thần kinh, chúng phối hợp với nhau để gửi các xung thần kinh đến các bộ phận giúp cơ thể bạn vận động và cảm nhận, bao gồm cả dương vật.
• Hệ nội tiết: Hệ nội tiết bao gồm các tuyến sản xuất và giải phóng hormone. Hormone giúp cơ thể bạn thực hiện một số chức năng nhất định. Testosterone có thể giúp mở (làm giãn mạch) mạch máu của bạn, giúp máu lưu thông đến dương vật của bạn.

Một số tình trạng hoặc bệnh lý có thể ảnh hưởng đến rối loạn cương dương gồm:

• Đái tháo đường và biến chứng bệnh thần kinh ngoại biên do đái tháo đường;
• Tăng huyết áp;
• Rối loạn lipid máu;
• Bệnh thận mạn;
• Xơ vữa động mạch;
• Bệnh Peyronie;
• Testosterone thấp (thiếu hụt testosterone);
• Đột quỵ não;
• Động kinh.

Chấn thương ở dương vật và các khu vực xung quanh cũng có thể gây ra tình trạng rối loạn cương dương:

• Gãy dương vật;
• Chấn thương xương cánh chậu, xương cùng cụt, bàng quang, tuyến tiền liệt và tủy sống;
• Phẫu thuật vùng chậu bao gồm phẫu thuật ung thư tuyến tiền liệt, đại tràng hoặc bàng quang;
• Xạ trị.

Một số loại thuốc có tác dụng phụ tiềm ẩn ảnh hưởng đến rối loạn cương dương bao gồm:

• Thuốc chống trầm cảm;
• Thuốc hạ áp;
• Thuốc lợi tiểu;
• Thuốc kháng histamine;
• Thuốc hóa trị;
• Thuốc điều trị bệnh Parkinson;
• Thuốc điều trị ung thư tuyến tiền liệt;
• Thuốc điều trị rối loạn nhịp tim;
• Thuốc an thần;
• Thuốc giãn cơ;
• Thuốc chống động kinh.

Một số chất gây nghiện có thể dẫn đến rối loạn cương dương, bao gồm:

• Rượu bia;
• Amphetamine;
• Barbiturat;
• Cocaine;
• Cần sa;
• Methadone;
• Nicotine;
• Thuốc phiện.

Điều kiện tâm lý và/hoặc cảm xúc ảnh hưởng phần lớn đến tình trạng cương dương, bao gồm:

• Trầm cảm;
• Lo âu;
• Áp lực;
• Sợ quan hệ tình dục hoặc sự thân mật (genophobia);
• Tự ti.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của liệt dương

Chế độ sinh hoạt:

Đối với nhiều trường hợp, rối loạn cương dương xảy ra khi bạn không có một thói quen sinh hoạt lành mạnh. Dưới đây là một số phương pháp có thể giúp ích cho tình trạng bệnh của bạn:

• Hãy bỏ thuốc lá, cả hút thuốc lá chủ động hay thụ động.
• Giảm cân nếu bạn thừa cân hay béo phì. Thừa cân có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm chứng liệt dương.
• Tập thể dục có thể giúp giải quyết các tình trạng sức khỏe góp phần gây ra chứng rối loạn cương dương bao gồm giảm căng thẳng, giúp bạn giảm cân và tăng lưu lượng máu.
• Ngừng uống rượu và sử dụng các chất gây nghiện. Uống quá nhiều rượu hoặc dùng một số loại thuốc bất hợp pháp có thể trực tiếp làm trầm trọng thêm chứng rối loạn cương dương hoặc gây ra các vấn đề sức khỏe lâu dài.
• Giải quyết vấn đề với vợ/chồng hoặc người yêu. Hãy bày tỏ về tình trạng của bản thân để tránh các căng thẳng hơn về tâm lý.

Chế độ dinh dưỡng:

Một số loại thực phẩm có ảnh hưởng tích cực đến tình trạng liệt dương:

• Quả mọng: Một nghiên cứu trên 25096 nam giới trung niên chỉ ra rằng những người tiêu thụ nhiều flavonoid có tỷ lệ mắc ED giảm 9 – 11% hơn so với những người tiêu thụ ít. Nguy cơ mắc rối loạn cương dương giảm tới 19% ở những người ăn 5 loại quả mọng và trái cây giàu flavonoid như dâu tây, việt quất, táo, lê, trái cây họ cam quýt.
• Cá hồi: Một nghiên cứu trên chuột đã báo cáo về mối quan hệ giữa acid béo omega-3 và rối loạn cương dương. Nghiên cứu cho thấy rằng lượng omega-3 hấp thụ cao hơn giúp giảm tổn thương sinh lý, do đó có thể làm giảm rối loạn cương dương.
• Ngũ cốc nguyên cám: Một nghiên cứu kết luận rằng chế độ ăn Địa Trung Hải, bao gồm ngũ cốc nguyên hạt, có lợi hơn trong việc điều trị rối loạn cương dương so với chế độ ăn ít chất béo.
• Các loại hạt và đậu: Một nghiên cứu năm 2020 cho thấy ăn các loại hạt và đậu có thể giúp giảm rối loạn cương dương. Cơ quan Nghiên cứu Nông nghiệp Mỹ (ARS) tuyên bố rằng cây họ đậu là thực phẩm tự nhiên duy nhất chứa catechin và epicatechin - những hợp chất tạo nên một tập hợp con flavonoid, flavan-3-ol.
• Thịt và gia cầm: Một thành phần thực phẩm có thể có lợi cho rối loạn cương dương là L-arginine - một loại acid amin có trong thực phẩm giàu protein. Cơ thể sử dụng L-arginine để tạo ra nitric oxide. Đây là phân tử có tác dụng làm giãn mạch máu, tăng lưu lượng máu đến dương vật.
• Rau lá xanh: Nitrat là hợp chất thực phẩm có thể làm tăng nồng độ nitric oxide. Nghiên cứu cho thấy rằng chúng cũng có thể làm giảm huyết áp và viêm. Rau arugula, rau chân vịt, rau xà lách, củ cải là những loại rau lá xanh thường được dùng.

Phòng ngừa liệt dương

Một số thay đổi lối sống nhất định có thể giúp giảm nguy cơ mắc chứng rối loạn cương dương, bao gồm:

• Giảm cholesterol máu;
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh cho bạn;
• Có được giấc ngủ chất lượng cao;
• Ăn uống những loại thực phẩm lành mạnh với ít chất béo bão hòa;
• Ngừng hút thuốc;
• Giảm hoặc ngừng uống rượu;
• Hoạt động thể chất nhiều hơn, đặc biệt là thực hiện các bài tập tim mạch như bơi lội, chạy bộ hoặc đi xe đạp.

Các câu hỏi thường gặp về liệt dương

Tiên lượng nếu tôi bị rối loạn cương dương?

Tiên lượng của bệnh lý này là tương đối tốt và có thể điều trị được. Mặc dù một số nguyên nhân gây ra rối loạn cương dương có thể điều trị kém hiệu quả nhưng nhiều lựa chọn điều trị có thể giúp bạn có được và duy trì sự cương dương đủ để quan hệ tình dục.

Tình trạng nào thì tôi cần đến phòng cấp cứu?

Hãy đến phòng cấp cứu gần nhất nếu bạn đang dùng thuốc điều trị rối loạn cương dương và bị đau khi cương cứng kéo dài hơn hai đến bốn giờ. Đây có thể là dấu hiệu của chứng cương đau dương vật, có thể gây tổn thương vĩnh viễn cho dương vật của bạn nếu không được điều trị.

Bạn cảm thấy thế nào khi không thể cương dương?

Rối loạn cương dương có thể khiến bạn có nhiều cảm xúc lẫn lộn khác nhau. Bạn có thể cảm thấy xấu hổ, thất vọng, tội lỗi, tự ti, tức giận hoặc tệ hơn thế. Điều này có thể dẫn đến các bệnh lý nghiêm trọng hơn như rối loạn lo âu và trầm cảm. Rối loạn cương dương là phổ biến và nó không phản ánh giá trị của bạn. Hãy tìm đến các bác sĩ chuyên khoa Nam khoa để được thăm khám và điều trị.

Phương pháp chẩn đoán và xét nghiệm liệt dương

Bác sĩ chẩn đoán rối loạn cương dương và đề xuất phương pháp điều trị dựa trên việc hỏi bệnh sử, tiền căn bệnh lý của người bệnh và gia đình, thói quen sinh hoạt tình dục và các yếu tố nguy cơ có thể gây bệnh. Nếu bạn mắc các bệnh mạn tính hoặc bác sĩ nghi ngờ có thể liên quan đến tình trạng bệnh lý tiềm ẩn, bạn có thể cần xét nghiệm thêm hoặc tư vấn với bác sĩ chuyên khoa.

Các xét nghiệm cơ bản hỗ trợ chẩn đoán bệnh có thể bao gồm:

• Công thức máu toàn bộ;
• Bilan lipid máu;
• Xét nghiệm chức năng gan;
• Xét nghiệm chức năng thận;
• Xét nghiệm hormone tuyến giáp;
• Xét nghiệm nồng độ testosterone;
• Phân tích nước tiểu;
• Siêu âm Doppler mạch máu dương vật;
• Sinh trắc học dương vật khảo sát chức năng dẫn truyền thần kinh;
• Chụp mạch cộng hưởng từ (MRA).

Điều trị

Tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của chứng rối loạn cương dương cũng như bất kỳ tình trạng sức khỏe tiềm ẩn nào, bạn có thể có nhiều lựa chọn điều trị khác nhau.

Thuốc uống

Thuốc uống là phương pháp điều trị rối loạn cương dương thành công cho nhiều nam giới. Bao gồm:

• Sildenafil;
• Tadalafil;
• Vardenafil;
• Avanafil.

Tất cả bốn loại thuốc đều tăng cường tác dụng của nitric oxide - một hóa chất trung gian mà cơ thể bạn tạo ra giúp thư giãn các cơ ở dương vật. Điều này làm tăng lưu lượng máu và cho phép bạn đạt được sự cương cứng để đáp ứng với kích thích tình dục.

Trước tiên cần phải kích thích tình dục để giải phóng nitric oxide từ dương vật của bạn. Những loại thuốc này khuếch đại tín hiệu đó, cho phép chức năng dương vật bình thường ở một số người. Thuốc điều trị rối loạn cương dương dạng uống không phải là thuốc kích thích tình dục, sẽ không gây hưng phấn và không cần thiết ở những người có sự cương dương bình thường.

Các loại thuốc khác điều trị rối loạn cương dương bao gồm:

• Alprostadil tiêm: Với phương pháp này, bạn dùng một cây kim để tiêm alprostadil vào gốc hoặc bên dương vật. Mỗi lần tiêm được định lượng để tạo ra sự cương cứng kéo dài không quá một giờ. Vì kim được sử dụng rất mảnh nên vết tiêm thường ít đau.
  Các tác dụng phụ có thể bao gồm chảy máu nhẹ sau khi tiêm, cương cứng kéo dài (priapism) và hiếm khi hình thành mô sợi tại chỗ tiêm.
• Thuốc đặt niệu đạo alprostadil: Liệu pháp nội tiết alprostadil bao gồm việc đặt một viên thuốc đạn alprostadil nhỏ vào bên trong dương vật của bạn qua lỗ sáo. Sự cương cứng thường bắt đầu trong vòng 10 phút và khi có hiệu quả sẽ kéo dài từ 30 đến 60 phút. Các tác dụng phụ có thể bao gồm cảm giác nóng rát ở dương vật, chảy máu nhẹ ở niệu đạo và hình thành mô sợi bên trong dương vật của bạn.
• Testosterone thay thế: Một số người bị rối loạn cương dương có thể do nồng độ hormone testosterone thấp. Trong trường hợp này, liệu pháp testosterone thay thế có thể được khuyến nghị là bước đầu tiên hoặc kết hợp với các liệu pháp khác.

Máy bơm dương vật, phẫu thuật và cấy ghép

Nếu thuốc không hiệu quả hoặc không phù hợp với tình trạng của bạn, bác sĩ có thể đề xuất một phương pháp điều trị khác. Các phương pháp điều trị khác bao gồm:

• Máy bơm dương vật: Máy bơm dương vật là một ống rỗng có máy bơm chạy bằng tay hoặc chạy bằng pin. Ống được đặt trên dương vật của bạn, sau đó máy bơm được sử dụng để hút không khí bên trong ống ra. Điều này tạo ra một áp lực kéo máu vào dương vật của bạn. Sau khi cương cứng, bạn trượt một vòng căng quanh gốc dương vật để giữ máu và giữ cho nó chắc chắn. Sau đó bạn tháo thiết bị chân không ra. Sự cương cứng thường kéo dài đủ lâu để một cặp đôi quan hệ tình dục. Dương vật có thể bị bầm tím là một tác dụng phụ có thể xảy ra và việc xuất tinh sẽ bị hạn chế bởi vòng đeo.
• Cấy ghép dương vật: Phương pháp điều trị này liên quan đến việc phẫu thuật đặt các thiết bị vào cả hai bên dương vật. Những bộ phận cấy ghép này bao gồm các thanh có thể bơm hơi hoặc dẻo. Các thiết bị bơm hơi cho phép bạn kiểm soát thời điểm và thời gian cương cứng. Các thanh dẻo giữ cho dương vật của bạn chắc chắn nhưng có thể uốn cong được. Phẫu thuật cấy ghép dương vật không được khuyến khích nếu bạn hiện đang bị nhiễm trùng đường tiết niệu.