Việt Nam chế tạo thành công kit thử chẩn đoán Covid-19 chỉ sau 80 phút

Việc xét nghiệm xem bệnh nhân có dương tính với chủng virus Corona không là việc làm quan trọng trong việc xác nhận và điều trị đúng hướng cho bệnh nhân để đảm bảo an toàn cho cộng đồng.

Bộ kit xét nghiệm Corona trong 80 phút

Nhóm nghiên cứu của PGS-TS Đồng Văn Quyền và PGS.TS Đinh Duy Kháng thuộc Viện Công nghệ sinh học (Viện Hàn lâm KH-CN VN) đã chế tạo thành công bộ kit dựa trên công nghệ Realtime RT-PCR sau gần 1 tháng nghiên cứu. Nhờ đó giúp rút ngắn thời gian xác định có phải nhiễm virus Corona hay không.

Bộ kit được phát triển dựa trên vật liệu được sử dụng là mẫu RNA đã được tách chiết từ virus Corona gây bệnh cho bệnh nhân Việt Nam do Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương cung cấp; các gien cũng như các vùng gien được nhân dòng từ RNA của virus Corona để làm mẫu chuẩn cho việc nghiên cứu và cung cấp các trình tự cho việc thiết kế các bộ mồi và mẫu dò bệnh; các mẫu RNA của một virus gây bệnh đường hô hấp ở người được cung cấp từ Bệnh viện Trung ương quân đội 108 và Viện Y học dự phòng quân đội.

Việt Nam chế tạo thành công kit thử chẩn đoán virus SARS-CoV-2 chỉ sau 80 phút

Bộ kit được phát triển tại Việt Nam có độ chính xác tương đương với bộ kit của Tổ chứ Y tế Thể giới WHO

Sau khi thử nghiệm tại Viện Công nghệ sinh học, bộ kit đã được công nhận kết quả ngoại kiểm bởi Viện Y học dự phòng quân đội. Kết quả kiểm định cho thấy, độ nhạy và độ đặc hiệu với bộ kit Realtime RT-PCR bộ kit này tương đương với của Tổ chức Y tế thế giới (WHO). Thời gian thực hiện quy trình là khoảng 80 phút từ khi nhận mẫu RNA của bệnh nhân là ta đã có thể thu được kết quả.

Kết quả nghiên cứu khẳng định Viện Công nghệ sinh học đã làm chủ công nghệ và hoàn toàn chủ động trong việc tạo bộ kit để phát hiện virus Corona, không còn phụ thuộc về việc nhập bộ kit xét nghiệm từ nước ngoài, giúp Việt Nam chủ động hơn trong việc phòng dịch. Trong thời gian tới, Viện sẽ phối hợp với Viện Y học dự phòng quân đội sản xuất bộ kit này quy mô lớn, góp phần đẩy lùi dịch viêm phổi cấp.

Quy trình xét nghiệm virus Corona hiện nay

Thu, bảo quản và vận chuyển mẫu

1. Thu nhận mẫu

Việc thu mẫu là bước ảnh hưởng rất lớn đến kết quả xét nghiệm. Chúng ta cần thu loại mẫu gì, thu vào lúc nào, kiêng cử gì trước khi lấy mẫu để không ảnh hưởng đến chất lượng mẫu bệnh. Hiện nay với Covid-19 thì vẫn chưa có nghiên cứu về việc thu mẫu vì vậy thường sẽ thu ít nhất 2 loại mẫu và thu ở nhiều thời điểm khác nhau, thực trạng cho thấy trong thời gian phát bệnh thì Covid-19 có xuất hiện ở 3 loại mẫu bệnh phẩm:

Việt Nam chế tạo thành công kit thử chẩn đoán virus SARS-CoV-2 chỉ sau 80 phút 2

Có thể xét nghiệm virus Corona bằng huyết thanh có ở máu bệnh nhân

Mẫu dịch đường hô hấp dưới: thu nhận 2-3 ml dịch rửa phế quản, dịch hút khí quản hoặc đàm cho vào ống thu bệnh phẩm vô trùng.
Mẫu dịch đường hô hấp trên: thu nhận mẫu dịch phết mũi họng, hầu họng bằng tăm bông y tế có thân bằng nylon, nhựa tổng hợp hoặc Dacron (không được sử dụng tăm bông có thân bằng gỗ hoặc calcium alginate) cho vào ống chứa dịch môi trường có khả năng vận chuyển virus. Hoặc cũng có thể thu nhận 2-3 ml dịch hút rửa mũi họng cho vào ống thu đàm vô trùng.
Mẫu huyết thanh: lượng máu tối thiểu cần cho xét nghiệm là khoảng 1 ml nên với trẻ sơ sinh vẫn cần phải lấy đủ lượng mẫu này, với các trường hợp khác nên lấy từ 5-10 ml máu tĩnh mạch cho vào trong ống bảo quản chống đông máu. Sau khi thu mẫu cần giữ ống máu thẳng đứng trong 30 phút và ly tâm với lực ly tâm tương đối từ 1.000 - 1.300 RCF trong khoảng 10 phút để thu nhận huyết thanh là lớp dịch trong nằm phía trên.

2. Bảo quản mẫu

Cần được trữ mát tất cả các loại mẫu thu nhận trong khoảng nhiệt độ 2-8^oC trong suốt thời gian vận chuyển đến các phòng thí nghiệm của trung tâm xét nghiệm.

Ở trường hợp thời gian vận chuyển dự kiến lâu hơn 72 giờ thì bắt buộc phải bảo quản ở -70^oC hoặc trong điều kiện lạnh hơn để mẫu không bị hư hại.

3. Vận chuyển mẫu

Mẫu nên được vận chuyển bằng phong bì vận chuyển mẫu phù hợp với quy định của IATA dành cho các chất sinh học nhóm B, để đảm bảo an toàn sinh học cho cộng đồng.

Quy trình xét nghiệm

Phương pháp Realtime RT-PCR xét nghiệm virus Covid-19 trong mẫu bệnh phẩm thu được bằng cách đo tín hiệu huỳnh quang xuất hiện trong quá trình khuếch đại trình tự gene của virus Corona bằng máy PCR dựa trên nguyên lý phát hiện sự hiện diện RNA của virus Corona.

Việt Nam chế tạo thành công kit thử chẩn đoán virus SARS-CoV-2 chỉ sau 80 phút 3

Quy trình RT-PCR cần được đảm bảo chính xác để thu được kết quả chính xác

4 bước trong quy trình xét nghiệm gồm: Tách chiết RNA từ mẫu → Phản ứng RT tạo cDNA → Phản ứng realtime PCR các trình tự mục tiêu → Đánh giá kết quả và kết luận.

Việc tách chiết RNA nghiêm ngặt rất nhiều so với tách chiết DNA và Covid-19 có bộ gene là RNA, vì vậy trong quy trình xét nghiệm luôn bổ sung các mẫu chứng hỗ trợ kiểm soát chất lượng RNA đầu vào nhằm đảm bảo kết quả không bị sai lệch do quy trình tách chiết RNA gây ra. Ngoài ra, RNA tách chiết từ mẫu luôn phải bảo quản ở -70^oC hoặc trong điều kiện lạnh hơn để đảm bảo chất lượng và độ chính xác.

Không thể chắc chắn tình trạng nhiễm Covid-19 dù là âm tính hay dương tính chính là hạn chế của bộ kit realtime RT-PCR, vì thế mà cần phải phối hợp với các triệu chứng lâm sàng, tình hình dịch tễ cũng như xét nghiệm nhiều lần như đem các mẫu dương tính đi giải trình tự Sanger, NGS hay nuôi cấy virus để có kết luận chính xác.

Mẫn