Mùa xuân: Cảnh báo bệnh quai bị đang vào mùa!

Đây là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, dù lành tính nhưng bệnh có khả năng gây biến chứng nguy hiểm với cả nam và nữ.

Một số thông tin cần biết về bệnh quai bị

Bệnh quai bị do virus có tên khoa học là Mumpsvirus thuộc họ Paramyxoviridae gây ra và chỉ xuất hiện ở người.

Theo báo cáo qua các năm, tới 80% trường hợp mắc quai bị gặp ở trẻ em dưới 15 tuổi, đặc biệt là là trẻ khoảng từ 6-10 tuổi. Tuy nhiên, người lớn cũng có thể bị mắc quai bị nếu chưa tiêm vắc-xin ngừa bệnh trước đó. Nhóm trẻ dưới 2 tuổi và người cao tuổi rất hiếm bị bệnh này.

Trẻ mắc quai bị dễ gặp nhất từ 5-15 tuổi.

Bệnh quai bị lây truyền trực tiếp qua đường hô hấp, chủ yếu do người lành tiếp xúc phải các giọt nước bọt, hoặc các giọt chất tiết mũi họng của người mắc bệnh bị văng ra khi ho hoặc chảy mũi.

Người mắc quai bị có thể lây nhiễm cho người khác 1 tuần trước khi có triệu chứng sưng tuyến mang tai và lây lan kéo dài 2 tuần sau khi sưng tuyến mang tai. Thời điểm lây truyền mạnh nhất vào khoảng 2 ngày trước khi phát viêm tuyến nước bọt mang tai.

Biểu hiện của bệnh quai bị

Bệnh quai bị có nhiều thể và thường được phân loại theo vị trí bị tổn thương của người bệnh, gồm các thể sau:

Viêm tuyến nước bọt mang tai:

Đây là thể điển hình hay gặp nhất và chiếm đến 70% các thể có khu trú rõ.

• Thời gian ủ bệnh của thể này: là trung bình từ 18-21 ngày. Khi khởi phát bệnh, người bệnh sẽ bị sốt 38-39 độ C kèm theo đau đầu, đau mỏi toàn thân, toàn cơ và ăn ngủ kém.
• Giai đoạn toàn phát: sau phát sốt khoảng 24- 48 giờ sẽ xuất hiện triệu chứng viêm tuyến mang tai. Lúc đầu sưng một bên, sau 1 tới 2 ngày sẽ sưng tiếp bên kia (thường người bệnh sẽ sưng cả 2 bên, ít gặp sưng chỉ 1 bên). Chú ý: 2 bên sưng thường không đối xứng: bên sưng to, bên sưng nhỏ. Da vùng má thường bị sưng căng, bóng, không đỏ, ấn không lõm và sờ nóng, đau, nước bọt miệng ít, quánh.
• Giai đoạn lui bệnh: Lúc này, bệnh nhân sẽ hết sốt sau 3-4 ngày, tuyến nước bọt mang tai hết sưng trong vòng từ 8-10 ngày, đôi khi hạch sưng kéo dài hơn tuyến một chút. Đa số bệnh quai bị sẽ tự khỏi trong vòng 10 ngày nếu không có biến chứng.

Viêm tinh hoàn:

Đây là thể thường gặp thứ 2 sau thể viêm tuyến nước bọt mang tai. Thể này dễ gặp ở nam giới đang tuổi dậy thì hoặc đã trưởng thành (chiếm khoảng 10-30% trường hợp mắc bệnh quai bị).

Bệnh quai bị thể viêm tinh hoàn hay gặp ở nam giới trưởng thành.

• Triệu chứng điển hình: Viêm tinh hoàn thường bị sưng 1 bên, ít gặp cả 2 bên, dễ xuất hiện sau viêm tuyến nước bọt và khi biểu hiện của viêm tuyến nước bọt đã dịu đi. Thường bắt gặp vào ngày thứ 5 tới thứ 10 của bệnh. Người bệnh bỗng thấy sốt xuất hiện trở lại hoặc sốt tăng lên. Có thể kèm buồn nôn, nôn.
• Tinh hoàn đau là biểu hiện rõ nhất, đặc biệt là khi đi lại và to gấp 2-3 lần bình thường, sờ thấy chắc, da vùng bìu có thể nề, căng đỏ. Trong một số trường hợp nặng có thể kèm theo viêm thừng tinh, viêm mào tinh hoàn hoặc tràn dịch màng tinh hoàn.

Ngoài 2 thể trên phổ biến kể trên, bệnh quai bị có thể gặp ở thể viêm buồng trứng (nữ), viêm màng não, viêm não, viêm cơ tim nhưng ít gặp trên lâm sàng.

Điều trị bệnh quai bị hiệu quả như thế nào?

Hiện nay, bệnh quai bị chưa có thuốc đặc trị, chủ yêu là điều trị triệu chứng và nâng đỡ người bệnh.

HIện nay chưa có thuốc đặc trị chữa bệnh quai bị.

Biện pháp như sau:

• Bệnh nhân nên nằm nghỉ tuyệt đối khi có sưng tinh hoàn, cần cách ly bệnh nhân trong khoảng 10 - 15 ngày từ khi có dấu hiệu phát hiện bệnh.
• Đồng thời, phải vệ sinh răng miệng, ăn đồ ăn lỏng, giảm đau và hạ sốt bằng Paracetamol.
• Trường hợp viêm tinh hoàn: cần mặc quần lót có chức năng nâng tinh hoàn để giảm đau và dùng thuốc Corticoid liều cao ngay từ đầu, thường bác sĩ hay do dùng Prednisolon 60mg/ ngày, sau đó sẽ giảm dần trong 7 - 10 ngày.

Phòng bệnh thế nào?

Để chủ động phòng bệnh quai bị, mỗi người nên thực hiện tốt các biện pháp sau:

• Rửa tay với xà phòng thường xuyên;
• Bảo đảm vệ sinh nhà ở, lớp học, vệ sinh cá nhân sạch sẽ, nhất là đường hô hấp
• Hãy thường xuyên đeo khẩu trang để tránh những lây nhiễm gây nên bệnh quai bị.
• Khi có người mắc bệnh phải cho nghỉ tại nhà để cách ly (trong khoảng 10 ngày) để tránh lây lan cho người khác.
• Khi bị bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh, hãy đến ngay cơ sở y tế để được khám, tư vấn, xử trí kịp thời, đặc biệt là với những triệu chứng bị khó nuốt, khó thở, viêm tinh hoàn.
• Biện pháp phòng ngừa có hiệu quả nhất hiện nay cho bệnh quai bị là tiêm vắc-xin phòng bệnh, bắt đầu với trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên. Vắc-xin sẽ giúp cơ thể miễn dịch với bệnh quai bị trong một thời gian dài quy định hoặc có thể suốt đời.

Trường hợp những người đã vô tình tiếp xúc với bệnh nhân mắc quai bị mà chưa kịp tiêm vắc-xin thì cần phải tiến hành tiêm ngay để có thể bảo vệ bản thân tránh lây nhiễm. Lưu ý, hiệu quả nhất là tiêm vắc- xin phòng bệnh quai bị không quá 72 giờ sau khi tiếp xúc với người mắc bệnh.

Thanh Hoa

Nguồn tham khảo: Tổng Hợp